O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 
 
3.26-rasm.
Fazalar 
kommutatsiyasi
3.11.
 
SINXRON TAXOGENERATOR 
Sinxron taxogenerator oddiy o‗zgaruvchan tok taxogeneratori xisoblanadi. 
3.27-rasmda to‗rt qutbli sinxron taxogeneratorning konstruktiv sxemasi 
keltirilgan. 
Elektrotexnik po‗lat plastinkalardan tayyorlangan stator 1 pazlariga, 
taqsimlangan bir fazali chulg‗am joylashtirilgan. Statorning ichida disk 
shaklidagi doimiy magnitdan tayyorlangan rotor 2 joylashgan. Rotor aylanganda 
stator chulg‗amida ta‘sir etuvchi qiymati quyidagicha bo‗lgan EYK xosil 
bo‗ladi:
𝑓 
(3.20) 
bu yerda
𝑓
. 
Shunday qilib, taxogenerator yuksiz ishlaganda, aylanish tezligiga 
proporsional bo‗lgan 
U
o
=E
o 
kuchlanish olamiz.Ammo uning chastotasi 
aylanish 
tezligining 
funksiyasidir. 
Yuklama 
bilan 
ishlayotgan 
taxogeneratorning nominal yuklama 
Z
N 
ning reaktiv (induktiv va sig‗im) 

---

175 
tashkil etuvchisi va mashinaning o‗zining induktiv qarshiligi chastota o‗zgarsa 
o‗zgaradi va chiqish xarakteristikas 
U = f ( n )
ining o‗zgarishiga olib keladi. 
Ushbu xarakteristika bu xolatda chiziqli emas. 
3.27-rasm.
To‗rt qutbli sinxron taxogeneratorning konstruktiv sxemasi 
Chiqish kuchlanishining aylanish tezligiga bog‗liqligi va chiqish 
xarakteristikasining nochiziqliligi sinxron generatorning ishlash aniqliligini 
pasaytiradi. Shuning uchun, tuzilishining sodda bo‗lishi va sirpanuvchi 
kontaktlarning yo‗qligiga qaramasdan ushbu taxogeneratorlar avtomatik 
tizimlarda kam qo‗llaniladi. Ularni xar-xil mexanizmlarning aylanish tezligini 
o‗lchashda ishlatiladi va shkalasi 
ayl/min ga belgilangan voltmetrga to‘g‘ridan- 
to‘g‘ri ulanadi.