O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

4-MAVZU. MARKETING MAJMUI

0. 
   4.1 Marketing elementlari tarkibi va marketing– miks tushunchasi
   

4.2 5-P miks tushunchasi
4.1 Marketing elementlari tarkibi va marketing–miks tushunchasi.
Marketing tizimida qo’yilgan maqsadga erishish uchun xaridorlar va boshqa sub’ektlarga ta’sir etish uchun marketing vositalari, ya’ni marketing usullari yig’indisi, uslublari zarurdir. SHunday vositalardan marketing-miks, marketing kompleksi bo’lib hisoblanadi. Bularni marketing nazariyasiga 1964 yilda birinchi bo’lib Garvard biznes maktabi professori N. Borden kiritgan. Marketologlar tayyorlash tizimida marketing kompleksi 4 «P» deb nomlanib, Makkarti tomonidan 1960 yilda bu model taklif etilgan. Ushbu modelda marketingning to’rtta asosiy elementlari ajratib ko’rsatilgan: tovar (product), narx (price), joy (place), siljitish (promotion).
Marketing kompleksi – bozorga ta’sir etish choralari va amaliy qurollar sifatida yig’indisi bozor holatiga firmani moslashuvidir. YAxshi marketing kompleksi firmani bozorda yaxshi pozisiyani egallashga olib keladi. Marketing kompleksi konsepsiyasi Neyl Borden tomonidan 1964 yilda taklif etilgan.
Klassik marketing kompleksi 4 ta elementni o’z ichiga oladi va 4P modeli nomi bilan yuradi.

• 
  tovar (product);
  
• 
  narx (price);
  
• 
  sotish yoki tovar harakati (place);
  
• 
  siljitish yoki kommunikasiyalar (promotion).
  

Biroq firmaning marketing faoliyatiga bunday qarash ma’lum darajada cheklangan hisoblanadi: u ko’proq iste’molchiga nisbatan tovarga mo’ljallangan.
Tovarni ishlab chiqishda nafaqat nomlanishi, balki uning ishlanishi muhimdir. Bunda uning qadoqlanishi va servis xizmati ko’rsatishga zamonaviy ekologik nuqtai nazaridan yondashish talab etiladi. Masalan, New Belgium Brewing kompaniyasi o’z mahsulotini alyuminiyni qayta ishlash shisha idishni qayta ishlashdan osonroq bo’lgani sababli boshqacha qadoqlash usulini tanlagan.⁷