O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus talim vazirligi

ISHLAB CHIQARILUVCHI MAHSULOT HAQIDA

Karbamid ishlab chiqarish uchun quruq gaz CO₂ va suyuq NH₃ asosiy xom-ashyo boʻlib xizmat qiladi. Ularni trubaprovodlar orqali, kompressorlardan oʻtkazilib sintez jarayonga beriladi.

Ammiak odatdagi sharoitda oʻziga xos oʻtkir xidga ega boʻlgan, rangsiz gaz boʻlib, havodan 1,7 marta yengil. Bosim oshirilganda yoki sovutilganda u osongina rangsiz suyuqlikka aylanadi. 1 litr NH₃ – n.sh da 0,76 grammga to‘g‘ri keladi. Ammiak atmosfera bosimi ta’siri ostida saqlanadi.Ammiak BAM sexidan karbamid ishlab chiqarish uchun uzatiladi.
Karbonat angidrid gazi (CO₂) – hidsiz, rangsiz, havodan 1.5 marta ogʻir, ochqimtir taʼmga ega gaz boʻlib, buni bir idishdan ikkinchi idishga quyish mumkin. CO₂ AM-76 sexidan karbamid ishlab chiqarish uchun uzatiladi.
K arbamidning kimyoviy formulasi (NH₂)₂CO – toza holda rangsiz, xidsiz kristal boʻlib, 25^oC da zichligi 1330 kg/m³ga teng. 132,7^oC da eriydi. Texnik mahsulot oq yoki sariq rangli ignasimon rombik prizma shaklidagi kristallardan iborat.

Molekulyar ogʻirligi 60.056 g/mol
Yopishqoqligi (132,7^oC da) – 2,58 ga teng.
Molyar issiqlik sigʻimi (136^oC da) – 30,57 k kal/(mol*grad) erkin energiya hosil boʻlishi (25^oC da ) – 97,118 k kal / mol suyuqlanish issiqligi – 57,8 k kal/G yonish issiqligi – 151,053 k kal / G Suyuqlanish temperaturasi 132,7^oC.
Karbamidni birinchi martda 1828-yilda Vyoler ammoniy sianatni sintezlashorqali . Shundan buyon karbamid organik sintezning muxim moddalaridan biri boʻlib hizmat qiladi. Uning asosida bir necha moddalar sintez qilingan. Bir qancha moddalarni olish uchun xom-ashyo sifatida ishlatiladi.
Karbamid chorvachilikda ham keng foydalaniladi. Masalan, chorva mollariga proteinli qoʻshimcha sifatida ularning ozuqasiga qoʻshib beriladi.
Xozirgi paytda butun dunyoda karbamid ishlab chiqarishning asosan suyuqlik retsiklli usuli keng ishlatilmoqda.