O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

4. Tugun oldi va tugundan keyingi vegetativ tolalar.
5. Vegetativ nerv tugunlarining tuzilishi va ulaming vazifalari.
6. Simpatik nerv tugunlarining tuzilishi va ulaming vazifalari.
7. Parasimpatik nerv sistemasi, uning tuzilishi, joylashgan o'm i va funksiyasi.
8. Simpatik nerv sistemasi markazining joylashgan o'rni.
9. Parasimpatik nerv sistemasining markaziy qismi.
10. Ko'zni harakatlantiruvchi nerv tarkibidagi parasimpatik nerv qaysi a’zoga boradi?
11. Yuz nervi tarkibidagi parasimpatik tolalaming tarqalgan joyi.
12. Adashgan nerv tarkibidagi parasimpatik nervlarning tarqalgan joyi.
13. Vegetativ chigallarning paydo bo'lishi, joylashgan o'rni.
SEZGI A’ZOLARI TO‘G‘RISIDA UMUMIY MA’LUMOT
Odam tashqi ta’sirotlar (issiq-sovuq, tovush, rang, hid va h.k.)ni sezgi 
a’zolari orqali qabul qiladi. Sezgi a’zolari I. P. Pavlov iborasiga ko'ra, 
analizatorlar deb ataladi. Analizatorlarning periferik uchlari (retseptorlar) 
turli shakldagi nerv oxirlari bo'lib, ular orqali tashqi muhit ta’sirotlari 
qabul qilinib, analizatorlarning markaziy qismiga uzatiladi.
Sezgi a’zolar uch turli bo'ladi:
1. Tashqaridan keladigan ta’sirotlarni qabul qiluvchi analizatorlar (teri, 
quloq, ko'z, ta’m va hid bilish retseptorlari) — ekstraretseptorlar.
2. Ichki a ’zolarda, qon tom irlarda joylashgan retseptorlar — 
intraretseptorlar. Bular ichki a’zolarda bo'ladigan turli ta’sirotlarni qabul 
qiladi. Ammo ichki a’zolardan keluvchi ta’sirotlar ba’zida unchalik aniq 
bo'lmay, hatto bosh miyaning po'stloq qismigacha aniq yetib bormasligi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ham mumkin. Shuning uchun ichki a’zolardan keluvchi ta’sirotlar yig'in­
disi organizmga «o'zini qanday his qilish» kabi umumiy ta’sir etadi. 
Ichki a’zolar vegetativ nerv sistemasi orqali idora qilinadi.
3. 
Muskullardan, bo'g'im lardan, suyaklardan ta’sirotlarni ularda 
joylashgan retseptorlar - proprioretseptorlar qabul qiladi. Bular I. P. 
Pavlovning iborasiga ko'ra, harakat analizatorlarining periferik uchlari 
hisoblanadi. Muskullarda, bo'g'imlarda joylashgan proprioretseptorlar ana 
shu muskullar qisqarganda, bo'g'imlar harakat qilganda ta’sirlanib, ularning 
holati haqida markaziy nerv sistemasiga xabar berib turadi.