O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

105-rasm. 0 ‘n ikki barmoq ichak (qisman devori kesilgan) va
m e’da osti bezi.
/ - m e ’da osti bezi; 2 - bezning umumiy yo'li; 3 -  o'n ikki
barmoq ichakning ichakka o'tish joyi; 4 -  o'n ikki barmoq
ichakning ko'tariluvchi qismi; 5 - o ‘n ikki barmoq ichakning
ko'ndalang qismi; 6 - ichakning aylanma burmalari; 7 - umu­
miy o't yo'lining ochilish joyi; 8 -  qo'shimcha o't yo'lining
ochilish joyi; 9 - o ' n ikki barmoq ichakning ko'tariluvchi qismi;
1 0 -  bezning q o'shim cha y o 'li; 11, 1 2 -  o'n ikki barmoq
ichakning yuqori qismi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. Quyi tushuvchi qismi II— IV bel umurtqalari tanasining o ‘ng yon- 
boshidan pastga yo ‘nalib, uchinchi qismiga o'tadi.
3. Pastdagi ko'ndalang qismi III— IV bel umurtqalari tanasining old 
tomonidan chap tomonga o'tadi.
4. Ko'tariluvchi qismi uchinchi qismdan boshlanib, bel umurtqalarining 
chap yonboshidan yuqoriga, II bel umurtqalari ro'parasiga borganda o 'n 
ikki barmoq ichak och ichak burmasini hosil qilib, och ichakka o'tadi.
O 'n ikki barmoq ichakning quyi tushuvchi qismiga me’da osti bezi 
yo'li va umumiy o 't yo'li ochiladi. Bu yo'llar orqali m e’da osti bezi 
shirasi va o 't quyiladi. Bular tarkibidagi fermentlar ovqat parchalanishida 
muhim rol o'ynaydi.
Och ichak
va yonbosh ichak qorin bo'shlig'ining ko'p qismini egalla- 
gan. Och ichak bo'shliqning yuqori qismini ishg'ol qilsa, yonbosh ichak 
ko'proq bo'shliqning pastki (yonbosh suyak bo'shlig'i sohasi) qismida 
joylashadi. Och ichak hamma ichakning 2/5 qismini tashkil qilib, chega- 
rasiz (bevosita) yonbosh ichakka o'tadi.
Ingichka ichak devori (106-rasm) tashqi seroz parda, muskul qavati, 
shilliq parda osti qavati va shilliq pardadan tuzilgan.
Seroz parda o 'z navbatida qorin pardasining bir qismi bo'lib, ichak- 
larni eng ustki tomonidan turlicha o'rab turadi. Jumladan, o'n ikki barmoq 
ichakning ko'pchilik qismini old tomondan o'rasa, och va yonbosh ichaklar- 
ni hamma tomondan o'rab, ichak tutqichni hosil qiladi.
M uskul q avat silliq m uskul 
tolalaridan tuzilgan bo 'lib , tashqi 
qavati uzunasiga, ichki qavati esa 
aylanasiga ketgan tolalardan iborat.
Shilliq osti qavati muskul qavat- 
ning shilliq qavati bilan biriktiruv­
chi to'qim adan tuzilgan. Shilliq osti 
qavatida qon tomirlar va nervlar 
k o 'p . Shilliq parda qavati ichak 
qavatinin g eng ich k arisid a jo y ­
lashgan shilliq osti qavati tufayli 
burmalar hosil qiladi. Shilliq parda 
yuzasida taxminan 4 mln gacha vorsinka (so'rg'ich)lar joylashgan. Ichak 
shilliq qavatining bo'sh qismi va vorsinkalar silindrik epiteliy bilan qop­
langan. Vorsinkalar (107-rasm) juda k o 'p mikrovorsinkalar bilan qoplan­
gan bo'lib, ovqat moddalari shular orqali shimiladi. Vorsinkalar ichida 
qon tomirlar, nerv tolalari va limfa tomirlar bo'ladi. Ingichka ichakning 
shilliq qavatida shilliqsimon suyuqlik ishlovchi qadahsimon hujayralar va 
ichak shirasini chiqaruvchi naysimon bezlar joylashgan. Bundan tashqari, 
yakka-yakka yoki g'u j-g 'uj o'rnashgan limfa tugunlari ham bo'ladi.