O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Allergiya
organizmning o'zgargan reaktivligi bo'lib, u o'ziga tushgan 
b a’zi m oddalarga nisbatan g'ayritab iiy reaksiya bilan javob beradi. 
Aholining o'rtacha 10% allergiya bilan og'riydi. Allergiya gipernergiya 
(ortiqcha sezuvchanlik) va anergiya (pasaygan sezuvchanlik) turlaridan 
iborat. Ortiqcha sezuvchanlik organizm antigen bilan qayta uchrashganda 
paydo bo'ladi. Allergiyada isitma bo'lishi yoki eshakyem toshishi, nafas 
siqishi hollari kuzatiladi.
Allergiya asosini antiteloning so g 'lo m odam larda reaksiya paydo 
qilmaydigan kuchsiz antigen moddalar (allergenlar)ga sezuvchanligi tashkil 
etadi. Allergik antitelolar reaginlar deyilib, ular teri va shilliq parda 
hujayralari bilan mustahkam bog'lanadi.
Odam birinchi marta allergen bilan to'qnashganda reagin paydo bo'ladi, 
lekin u organizmga ta’sir etmaydi. O 'sha allergen bilan ikkinchi marta 
to'qnashganda esa reaksiya beradi.
Allergenlarga turli o'tlar, gullar changi, qushlar pati, hayvonlar hidi, 
turli bo'yoqlar hidi va b.q. kiradi. Allergen organizmga ko'pincha nafas 
yo'Harming shilliq pardasi va teri orqali kiradi.
Yot oqsilning organizmga qayta kirishida vujudga kelgan reaksiyaga 
anafilaksiya deyiladi. Anafilaksiya turlicha bo'lib, shok darajasigacha 
boradi. Agar anafilaksiya reaksiyasi kuchsiz bo'lsa, qichima paydo bo'lib, 
nafas olish, yurak urishi tezlashadi, qon bosim i pasayadi. A llergik 
reaksiyalarda hujayralar shikastlanadi, markaziy nerv sistemasi faoliyati 
tezda susayib, keskin q o 'z g 'a lis h b o 'lad i. Shuning uchun allergik 
reaksiyalarning oldini olish maqsadida zardobning (difteriya va ba’zi 
kasalliklarda) asosiy qismini yuborishdan 2— 4 soat oldin uning kichik 
dozasi (0,5— 1 mm) yuboriladi. Bunda anafilaksiya bo'lishining oldi olinadi
— desensibilizatsiya bo'ladi. So'ngra zardobning asosiy qismini yuborish 
xavfsiz bo'ladi. B a’zan bu usul ham yordam bermay odamlarda reaksiya 
yuzaga kelishi mumkin. Organizmning bunday xususiyatlarini shifobaxsh 
zardoblar, antibiotiklar yuborishda mutlaqo esdan chiqarmaslik lozim.
Ayrim odamlarda shifobaxsh zardoblar yuborilgandan 8— 14 kun keyin 
ham eshakyem toshib, harorati ko'tariladi, yuzi shishadi. Bunga zardob 
kasalligi deyiladi. Zardob kasalligining oldini olish maqsadida organizmga 
yuboriladigan zardob dozasini asta-sekin ko'paytirib borish yo'lini qo'llash 
maqsadga muvofiqdir. Bakteriya tabiatli allergenlar (mikroblar, viruslar 
va toksinlar) ham organizmda turlicha reaksiyalar beradi. Bular ko'pincha, 
sil, qizilcha, revmatizm kasalliklarida sovqotish yoki qizib ketish, og'riq 
paydo bo'lishi kabi turlicha reaksiyalar beradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

B a’zi odam larda ayrim d o rilarg a nisbatan ham reak siy a (dori 
allergiyasi)bo‘ladi. Bunga ko'pincha zardoblar va antibiotiklar kiradi. 
Shuning uchun dorilarni faqat ularning ish latilishiga k o 'rsa tm a lar 
bo'lgandagina, bemor m azkur dorini ko'tara olishi aniqlangandagina 
qo'llanishi mumkin.