O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

YO’RIQNOMALI TEXNOLOGIK XARITA№ 18


Kasb kodi va nomi: 3.51.05.01-Avtomobillarni ta’mirlash chilangari
O’quv amaliyoti nomi: “Avtomobil tuzilishi va ularga TSXK va T”
Amaliy mashg’ulot №1: Rul gidrokuchaytirgichi yuritmasi tizimi birikmalarini tekshirish
Amaliy mashg’ulotning maqsadi: Rul boshqarmasiga tashhis qo‘yish, TXK, nosozlikni bartaraf etish va rostlashni o’rganish.

№	Bajariladigan ishlar	Asbob, jihoz va ko`rgazmali qurollar	Ishni bajarish tartibi	Eskiz yoki rasmlar
1.	Texnika xavfsizligi	Texnika xavfsizligi stendi	O’quvchilarga amaliy mashg’ulotni bajarishda asbob va uskunalardan to’g’ri foydalanish bo’yicha texnika xavfsizligidan yo’riqnoma beriladi	Texnika xavfsizligi stendi
	1. Rul chambaragidagi lyuftni o‘lchash.	Dinamometr, lyuft o‘lchagich, kalitlar to‘plami. 1-rul kolonkasiga mahkamlagich; 2-ko‘rsatkich; 3-shkala; 4-rul chambaragiga mahkamlagich; 5-dinamometrik shkalali dastak.	Dinamometrik-lyuft o‘lchagich ikkita alohida qismdan iborat: dinamometr (5) va lyuftni o‘lchash uchun ko‘rsatkich (2). Dinamometr uchta kronshteyn yordamida avtomobilning rul chambaragiga mahkamlanadi. Rul chambaragidagi lyuftni aniqlash uchun avtomobilning boshqariluvchi g‘ildiraklarini to‘g‘ri holatga keltirilib, bitta g‘ildirak yerdan ko‘tarib qo‘yiladi. Dinamometr o‘lchagichli chambarakga 10 N dan katta bo‘lmagan kuch qo‘yilib, chambarakni chap tarafga buray boshlab, chambarakdagi kuch 10 N dan orta boshlaganida burash to‘xtatiladi va ko‘rsatkich 2 ni shkala 3 dagi «0» raqamiga qo‘yiladi. So‘ngra rul chambaragini o‘ng tarafga 10 N kuch bilan burab, ruldagi kuch 10 N dan orta boshlaganida burashni to‘xtatib, shkala ko‘rsatgan lyuftni yozib olinadi. Rul boshqarmasida gidrokuchaytirgich mavjud bo‘lsa, lyuftni o‘lchash ishlarini, dvigatelni o‘rtacha aylanishlar chastotasida ishlaganida aniqlanadi. Yengil avtomobillarining rul chambaragidagi lyuft 10 S dan ortmasligi kerak. Rul boshqarmasidagi ishqalanish hisobiga yo‘qotishlarni aniqlash uchun shkala boshqariluvchi g‘ildiraklar ham ko‘tarilib qo‘yilib, rul chambaragini bir chetki (chap) holatdan ikkinchi bir chetki (o‘ng) holatga burib, dinamometr (5) ko‘rsatkichi yordamida aniqlanadi. Rul boshqarmasida gidrokuchaytirgich mavjud bo‘lsa, ikkala boshqariluvchi g‘ildiraklarni yerga tushirib qo‘yilib, dvigatelni o‘rtacha aylanishlar chastotasida ishlatilganida aniqlanadi. Rul chambaragiga qo‘yiladigan kuch 7  12 N oralig‘ida bo‘lishi kerak. Rul chambaragidagi lyuft 10S dan katta bo‘lsa, mexanizmni rostlash va yuritmani tekshirish ishlari bajarilsin.
	2. Rul mexanizmini rostlash.	Kalitlar to‘plami.	Rul mexanizmi lyuftini rostlash ishlari quyidagi ketma-ketlikda bajariladi: