О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

arxeologiya 
havaskorlari 
to`garagi  a`zolari  tomonidan 
Farg`ona 
tog`  tizmalaridagi  Soymaylitosh  degan  joyda  toshga 
o`yib  solingan  juda  ko`p  suratlarning  togshlishi,  mashhur  Biyanayman  ossuariylari  va 
hokazolarning ochilishi fan solnomalariga juda ham muhim ilmiy kashfiyotlar bo`lib kirdi.
 
To`garak a`zolarining to`plagan haqiqiy ma`lumotlari, ilk marta topgan materyallari uidan 
keyingi tadqiqotchilar uchun yordamchi ma`lumot bo`ldi va o`tmish yodgorliklarining zamonlar 
o`tishi bilan yo`qolib ketgan ko`plab tafsilotlarini, shu yodgorliklar bilan bog`liq bo`lgan fol’klor 
va yozma manbalarni qayd qilishga imkon berdi.
 
To`garak  a`zolarining  o`rtaga  qo`ygan  masalalari  va  mulohazalari,  garchi  munozarali  va 
zamon  sinoviga  bardosh  bera  olmagan  bo`lsada,  x.ar  holda  butun  davr  uchun  shubhasiz,  katta 
ahamiyatga ega edi. Ularning bu ishlari tadqiqotchilik fikrining rivojlanishiga turtki bo`ldi, unga 

---

 
12 
ilmiy jamoat diqqatini tortdi. Mashhur rus sharqshunosi V. V. Bartol’d to`garak ishlariga katta 
yordam ko`rsatdi.
 
Mahalliy  ilmiy  xodimlardan  bir  guruhi  (V.  F.  Oshanin,  S.  I.  Jilinskiy  va  boshqalar)ning 
tashabbusi bilan 1897 yil boshida rus geografiya jamiyatining Turkiston bo`limi tashkil qilingan 
edi. Bu jamiyat bo`limi orqdli Orol dengizi va Balxash ko`li, Turkiston muzliklari va hayvonot 
dunyosini  o`rganish  singari  juda  muhim  ishlar  olib  borildi.  Foydali  qazilmalar  qidirib  topilib 
tekshirildi, O`rta Osiyoda zilzila sabablari va oqibatlarini aniqlash ishlari olib borildi va hokazo. 
 
Turkiston  qishloq  xo`jalik  jamiyati  mahalliy  qishloq  xo`jalik  ishlab  chiqarishini 
rivojlantirishga kattagina hissa qo`shdi. Jamiyat hozirgi zamon agrono miya bilimi va usullarini 
tashviqot  qildi,  paxtachilik, 
ipakchilik, 
asalarichilik  va  shunga.o`xshash  sohalarga  oid  yangi 
adabiyotlar  tarqatdi.  Jamiyatning  o`lkada  yangi,  yaxshilapgap  g`o`za  navlarini  o`rganish,  kashf 
qilish  va  yoyishda  na  umuman,  paxtachilik  xo`jaligini  samarali  usulda  olib  borish  sohasida 
qilingan  ishlarni  qayd  etib  o`tmoq