O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Usta Olim Komilov (1875-1953) 

Usta  olim  Komilov (1875,  Margʻilon  –  3.04.1953, 

Toshkent) - sozanda (doyra, nogʻora, chang), milliy kuy, usul va 

raqslar  bilimdoni,  pedagog,  oʻzbek  sahnaviy  raqs  sanʼatining 

asoschilaridan.  Mehnat  Qahramoni  (1932), Oʻzbekiston  xalq 

artisti (1937).  Margʻilonda  Masaid  otadan  doira  chalishni 

oʻrgangan.  Dastlab  Margilon  yallachilari,  sozandalarga  joʻrnavozlik  qilib,  toʻy, 

sayil,  keyinchalik  choyxonalarda  xizmat  qilgan.  Oʻzbek  davlat  konsertetnografik 

truppasi  (1929  yildan  Oʻzbek  davlat  musiqali  teatri,  1939  yildan  Oʻzbek  davlat 

opera va balet teatri)da doirachi; raqs studiyasida dars bergan (1926-43). 

Usta  olim  Komilov   oʻzbek  raks  sanʼati  rivojiga  katta  hissa  qoʻshgan.  U 

toʻplagan va oʻzi yaratgan oʻzbek raqsi usullari raqqosalar uchun asosiy qoʻllanma 

boʻlib  qoldi.  Usta  olim  Komilov   Tamaraxonim  va  M.  Turgʻunboyeva  kabi 

raqqosalar ustozidir. Tamaraxonim bilan ijodiy hamkorlikda qad. oʻzbek raqslarini 

sahnalashtirgan,  ularning  ayrimlarini  raqqosalar  ansambli  ijrosiga  moslashtirgan 

("Zang",  "Gul  oʻyin",  "Sadr",  "Daromadi  gul  oʻyin"  va  h.  k.),  yangi  "Pilla",  M. 

Turgʻunboyeva  bilan  "Paxta",  oʻzi  "Tantana"  raqslarini  yaratgan.  "Farhod  va 

Shirin"  (Xurshid  pyesasi;  V.  Uspenskiy,  G.  Mushel  musiqasi),  "Gulsara"  (Komil 

Yashin, M. Muhamedov; R. Glier) spektakllariga raqslar sahnalashtirgan, "Paxta" 

---

31 

 

(N.  Roslavets,  1933),  "Shohida"  (F.  Tal,  1939)  baletlarini  sahnalashtirishda 

qatnashgan. 

Usta  olim  Komilov   ijrosidagi  xalq  doyra  usullarining  kupi  Il.  Akbarov 

("Doyra  usullari",  T.,  1952),  V.  Uspenskiy,  Ye.  Romanovskayalar  tomonidan 

yozib olingan. Usta olim Komilov ning ijro uslubi zarblar jilvadorligi qamda tembr 

vositalarining  xilmaxilligi  bilan  ajralib  turadi.  T.  Inogʻomov,  K.  Azimov,  A. 

Toʻychiyev va boshqa doirachilarga ustozlik qilgan. 

Moskvada  oʻtkazilgan  milliy  teatrlar  olimpiadasi  (1930),  oʻzbek  sanʼati 

dekadasi  (1937)  qatnashchisi  (dekadada  ijro  etilgan  "Sayil  va  kolxoz  toʻyi" 

inssenirovkasining  yaratuvchilaridan).  Usta  olim  Komilov   doiraning  boy  ifoda 

imkoniyatlarini  chet  mamlakatlarda  ham  namoyish  qilgan.  Tamaraxonim  va 

boshqa bilan birinchi xalqaro raqs festivalida gʻoliblikka erishgan (London,1935) 

va uning kaftlaridan olingan gips nusxa Angliya muzeyida saqlanadi. Fargʻonadagi 

1-musiqa  maktabi,  Toshkent  va  Margʻilondagi  koʻchalardan  biriga  Usta  olim 

Komilov  nomi berilgan.  

Usta  Olim  Komilov  1953  yil  Toshkentda  vafot  etgan.  U  “Chig‘atoy” 

memorial qabristoniga dafn etilgan.