Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Hisoblash tarmoqlari ishini tashkil qilish uchun mo‘ljallangan operatsion tizimlar 

Bu  OTlar  hozirgi  paytda  unchalik  keng  tarqalmagan,  chunki  hisoblash  tarmoqlari  o‘zlarining 

tarkibiga  har  xil arxitekturali EHMlari  kiritilishini nazarda tutadi  va  ko‘p  hollarda  ularning  har  biri 

o‘zining vazifasi umumiy bo‘lgan OT boshqaruvida ishlaydi. OTning hisoblash tarmog‘ida ishlashi 

ma’lum  xususiyatlar  bilan  tavsiflanadi.  Ularning  ichida  eng  asosiysi  –  hisoblash  tarmog‘i  ichida 

ma’lumotlarni  uzatishni  tashkil  qilish  zaruratidir.  Hisoblash  tarmog‘i  ichida  istalgan  informatsiya 

alohida portsiyalar – 

ma’lumotlar bloki

 bilan uzatiladi. 

Ma’lumotlar  bloklarini  uzatish  bo‘yicha  OTga  qo‘yiladigan  asosiy  talablarni  quyidagicha 

ta’riflash mumkin: 

1)  ma’lumotlar  bloki  tarmoqda  ma’lumot  manbai  va  uning  adresati  orasida  ikki  yo‘nalishda 

asinxron ravishda va erkin sirkulyatsiya qilinishi kerak; 

2) OT ma’lumotlar bloki tarmoqda bo‘lgan davri davomida uning o‘tishini nazorat qilib turishi 

lozim; 

3)  ma’lumotlar  bloklari  hisoblash  tarmog‘ida  bo‘lganida  ularning  yo‘qolishi  yoki 

o‘zgarishining oldini oluvchi dasturaviy va apparat vositalari zarur;  

4)  OT  o‘z  ichiga  hisoblash  tarmog‘ida  qaytalangan,  yo‘qolgan  yoki  yanglish  ma’lumotlar 

bloklarini qidirib topish mexanizmini kiritishi kerak. 

---

 

74 

*  Izoh.

  Ma’lumotlar  bloki  ichida  xizmat  informatsiyasi  bo‘lgan  sarlavha  va  matndan  iborat  bo‘lishi  kerak. 

Xizmat  informatsiyasi  o‘z  ichiga  masala  idenfikatorini,  foydalanuvchi  idenfikatorini,  ma’lumotlar  blokining 

tarmoqdan o‘tishi tartibini belgilaydigan ustuvorlikni, ma’lumotlar bloki boradigan EHM (yoki terminal) adresini va 

sh.k.larni oladi. 

Har  xil  mashinalar  va  terminallardan  yagona  hisoblash  tarmog‘ini  yaratishga  yo‘nalgan 

OTning hamma protseduralari protokollar yordamida amalga oshiriladi.