O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
9.
 
Debrifing – 
muayyan tajriba yoki sinovdan so‗ng o‗z hissiy kechinmalari va intelektual 
zaxiralari bilan almashinishdan iborat bo‗ladi.  
10.
 
 Demonstartsiya  –
  muayyan  jarayon  yoki  qurilmani  sihlash  va  faoliyat  yuritishini 
ko‗rsatish ya‘ni namoyish qilishdir. 
11.
 
 Kashfiyot yoki tadqiqotchilik –
 muayyan vaziyat yoki holatga nisbatan yangilik yoki 
o‗z nuqtai nazarni ilgari surishni taqazo etadi. 
12.
 
Diskussiya –
muayyan mavzu, vaziyat yoki holatni muhokama qilish.
4
 
2.  Interfaol,  Evristik  taʼlim  metodlari. 
Zamonaviy  sharoitda  ta‘lim  samaradorligini 
oshirishning  eng  maqbul  yo‗li  -  bu  mashg‗ulotlarning  interfaol  metodlar  yordamida  tashkil 
etishdir.  ―Interfaol‖ tushunchasi ingliz tilida ―interact‖(pyc tilida ―interaktiv‖) ifodalanib, lug‗aviy 
nuqtai  nazardan  ―inter‖  -  o‗zaro,  ikki  taraflama,  ―act‖  -  xarakat  qilmok,  ish  ko‗rmoq  kabi 
ma‘nolarni anglatadi. 
 
O‗rganilayotganlarini 
o‗zlashtirishga da‘vat 
qilish metodlari 
Yangi materialni 
anglash metodlari 
O‗rganilganlarini 
fikrlashga imkon 
beruvchi metodlar 
                                                           
4
 What teachers need to know about teaching methods. Peter WestWood, Camberwell, Vic. : ACER Press, 2008.p 16-36. 

---

90 
 
Erkin yozish 
Klaster 
Aqliy hujum. B-B-B 
chizmasi. 
Chalkashtirilgan 
mantiqiy zanjirlar ketma-
ketligi. Semantik 
xususiyatlar tahlili. 
Semantik xususiyatlar 
tahlili. 
B-B-B chizmasi. 
O‗qitish bo‗yicha 
qo‗llanma. Bir-biriga 
o‗rgatish. Bir-biridan 
so‗rash. Ikki qismli 
kundaliklar. 
Eng asosiy 
tushunchalar, 
takrorlash.  
T-chizma. 
Kontseptual jadval. 
Venn diagrammasi. 
Nilufar guli. Besh 
minutlik esse. O‗n 
minutlik esse. 
 
Interfaol  ta‘lim  -  ta‘lim  jarayoni  ishtirokchilarining  bilim,  ko‗nikma,  malaka  hamda 
muayyan  axloqiy  sifatlarni  o‗zlashtirish  yo‗lida  birgalikda,  o‗zaro  hamkorlikka  asoslangan 
xarakatni tashkil etishga asoslanuvchi ta‘lim.  
Interfaollik  -  ta‘lim  jarayoni  ishtirokchilarining  bilim,  ko‗nikma,  malaka  hamda  muayyan 
axloqiy sifatlarni o‗zlashtirish yo‗lida birgalikda, o‗zaro hamkorlikka asoslangan xarakatni tashkil 
etish layoqatiga egaliklaridir. 
Evristik  ta‘lim  metodini  qo‗llashda  o‗qituvchi  tomonidan  turli  vositalar  yordamida  yangi 
bilimlarni izlab topishni talab etiladi. O‗qituvchi bilimlarning bir qismini o‗quvchilarga ma‘lum 
qiladi,  qolganini  esa  o‗quvchilar  bilish  topshiriqlarini  yechish  jarayonida  savollarga  javoblar 
topish  asosida  o‗zlashtiradi,  o‗zlari  bilimlarni  mustaqil  egallashadi.  O‗qituvchi  tomonidan 
qo‗yilgan  masalani  bir  necha  qarashlarga  ajratilishi,  ularni  bajarishda  o‗quvchilarning  ketma-
ketlikka  rioya  etishlari  muhim  metodik  jihat  sanaladi.  Shu  bois  mazkur  metod  qisman 
izlanuvchan metod ham deb ataladi.  
Evristik  metodni  qo‗llashda  o‗qituvchi  va  o‗quvchilar  tomonidan  quyidagi  harakatlar 
amalga oshiriladi: 
 
O‗qituvchi faoliyatining tuzilmasi 
O‗quvchi faoliyatining tuzilmasi 
- O‗quvchilarni masalaning mohiyatini 
o‗rganishga jalb etish; 
- yechim rejasini aniqlashda mulohaza 
yuritish namunasini ko‗rsatish; 
- masalani bosqichlarga ajratish; 
- evristik suhbat 
- evristik suhbatda qatnashish; 
- masalani yechish rejasini olg‗a surish; 
- izlanuvchan harakat usullarini 
egallash; 
- masalalar yechish yo‗llarini izlab 
topish