O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Muomala va muloqot qoidalari 

6-topshiriq:. Insonlar bilan muloqotning asosiyusullari. 

Ko‘pchilik  insonlar,  ayniqsa  yoshlar  o‘zlarini  zamonaviy  jamiyat  va 

jamoada qanday tutishlari kerakligi haqidagi, uyda va ishxonada nimalarga e‘tibor 

berishlari  lozimligi,  savdoda,  ish  vaqtida  insonlar  bilan   qanday  munosabatda 

bo‘lish  maqsadga  muvofiqligi,  do‘stona  va  amaliy  ko‘rinishdagi  suhbatlarni 

qanday  qilib  olib  borish  to‘g‘risidagi,  oila  va  ishxonadagi  konflikt  sharoitlarda 

---

349 

 

nimalar qilish mumkinligi haqidagi yangi va zamonaviy adabiyotlar bilan tanisha 

olmadilar,  chunki ular  o‘z vaqtida  yaratilmadi  va natijada  bu sohaga oid  ta‘lim-

tarbiya  berish  ishi  ancha  oqsab  qoldi.  Jamiyat  hayotini  va  uning  hozirgi  holatini 

faqatgina  o‘zaro  munosabatlar  qoidalari  mukammal  emasligi  bilan  tushuntirish 

juda  ham  soddalik  bo‘lgan  bo‘lar  edi.  Ammo  bunday  qonun-qoidalarning  katta 

madaniy ahamiyatini rad etish ham katta xatolik bo‘lar edi. Shuni ham ta‘kidlash 

kerakki,  atrofdagilar  bilan  muloqot  qoidalarini  yaxshi  bilmaslik  ko‘pchilik 

odamlar,  ayniqsa,  tadbirkorlar  oldida  kattagina  muammolarni  keltirib  chiqarishi 

mumkin.  Bu  sohada  o‘tkazilgan  ko‘p  yillik  tadqiqotlar  shuni  ko‘rsatadiki, 

moliyaviy  munosabatlarda  muvaffaqiyat  qozonish,  xatto  iqtisodiyotning  texnik 

sohalarida ham faqatgina 15% gina texnik bilimlarga, qolgan 85% esa hamkasblar 

bilan  muomala  qila  bilish,  boshqacha  qilib  aytganda,  odamlarga  rahbarlik 

qilishdagi  shaxsiy  fazilatlar  va  qobiliyatlarga  bog‘liq  ekan.  Amerikalik  tanikli 

biznesmen  Jon  Rokfeller  shunday  degan  ekan:  «

Odamlar  bilan  muomala  qilish 

malakasi  xuddi  shakar  yoki  kofega  o‘xshash  sotib  olinishi  mumkin  bo‘lgan 

tovardir.  Men  dunyodagi  barcha  narsalardan  ko‘ra,  ana  shu  malaka  uchun 

ko‘proq haqto‘layman

». 

Omad, muvaffaqiyat, do‘stlar, sog‘liq – bular hammasi ko‘pchilik insonlar 

uchun oddiy insoniy baxt bilan bog‘liq bo‘lgan asosiy tushunchalardir. Xuddi shu 

baxtga  qanday  erishish  usullarini  Deyl  Karnegi  o‘z  kitoblarida  batafsil  xolda, 

tarixiy  dalillarga  tayangan  tarzda  tushuntiradi  va  ularni  ustalik  bilan  ko‘rsatib 

beradi.  Insoniy  munosabatlar  xuddi  fan,  san‘at  yoki  texnika  kabi  umuminsoniy 

madaniyatning  bir  bo‘lagidir  va  shuning  uchun  ham  bu  sohadagi  kitoblarni 

yaratish  ham  muhim  ish  bo‘lib  hisoblanishi  kerak.  Bunday  kitoblar  insonlarga 

ularning kundalik muammolarini ijobiy hal qilish uchun suv bilan havodek zarur 

desak, xato qilmagan bo‘lar edik. Ular hayotda muvaffaqiyatga erishishga va boy-

badavlat  yashashga  ko‘maklashish  uchun  ham  zarurdir.  Ular  insonlarni  ijodiy 

hamda ijobiy fikrlashga majbur qiladi, o‘zlari uchun kerakli va eng to‘g‘ri yo‘lni 

tanlab olishlari uchun xizmatqiladi. 

---

350 

 

 

Agar  siz  insonning  tashqi  qiyofasi  va  uningtabiatibir-biri  bilan  qanday 

bog‘liqligini  yaxshi  bilib  olsangiz,  harqandaykishining  hoh  yaxshi,  hoh  yomon 

odat  va  hislatlarini  hech  bir  tajriba,tekshiruvvaimtihon  qilmasdan  ham  osongina 

bilib  olishingizmumkin.Bunday  odat  va  hislatlar  tug‘ma  yoki  uning  xayoti 

davomidaorttirilganham  bo‘lishi  mumkin.  Agarda  har  bir  kishining 

qiyofasidanuningyaxshi  hislatlari  ayon  bo‘lib  tursa,  uni  do‘st  va 

ulfatqilishingizmumkin. 

Ammouningqiyofasidanyomonhislatvafe‘l-

atvorlarinamoyonbo‘lib  turgan  bo‘lsa,  u  kishi  bilan  suhbatni  va 

oshnogarchiliklarnitarkqilib, 

yomonliklardan 

saqlanishingiz 

mumkin 

bo‘ladi.Ko‘pchilikfaylasuflar  va  ruhshunoslarning  ilmiy  izlanishlaridan  hamda 

ko‘plab  tajribalaridan  ma‘lum  bo‘lganki,  har  kimsaning  tashqi  ko‘rinishidagi 

alomatlar uning ichki dunyosini va ruhiyatini ma‘lum ma‘noda aks ettirar ekan.