O`zbekistоn respublikasi оliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi



Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/321
Sana01.01.2022
Hajmi2,43 Mb.
#294106
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   321
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Aristotel 
olimning  xizmati  shundaki,  u  birinchilardan  iqtisodiyotning 
ayrim kategoriyalarini berdi va ma'lum darajada ular o'rtasidagi o'zaro bog'lanishni 
aniqladi.  Aristotelning  iqtisodiy  tizimi  bilan  A.Smitning  «Xalqlar  boyligi» 
asaridagi  fikrlar  hamohangligini  ko'rish,  qiymat  qonunining  hosil  bo'lishi 
mexanizmini tushunish mumkin. 
Qiymat (qimmat)
 iqtisodiyotning asosiy kategoriyasi hisoblanadi. Tarixan uni 
talqin etishda ikki yo'nalish bor. Birinchi yo'nalishda tovar qiymati ob'ektiv bo'lib, 
uning  manbai  shu  tovarni  ishlab  chiqarish  uchun  sarflangan  mehnat  hisoblanadi. 
Ikkinchi yo'nalishda qiymat tushunchasi sub'ektiv narsa bo'lib, odamlar tomonidan 
tovarning  foydaliligi  boshqa  biron  foydalilik  bilan  solishtirish  tufayli  yuzaga 
keladi.  
Aristotelning g'oyalarida ikkala yo'nalish kurtaklari mavjud. U qiymat qonuni 
muammosini  qo'yadi,  lekin  unga  to'la  javob  topa  olmaydi.  U  almashuvda  tovar 
qiymatlari  tenglashtirilishini  ko'radi.  «Nikomaxov  ahloqi»  asarida  u  shunday  fikr 
yuritadi:  «
Jamiyat  ikki  vrachdan  tashkil  bo'lmaydi,  balki  vrach  va  dehqondan, 
umuman  bir  xil  va  teng  bo'lmaganlardan  tashkil  topadi.  Ana  shunday  odamlarni 
bir-biriga  tenglashtirish  zarur.  Shuning  uchun  almashuvga  uchraydigan  barcha 


 
56 
narsalarni  tenglashtirish,  solishtirish  zarur.  Xullas,  hamma  narsa  biror  narsa 
bilan  o'lchanishi  kerak.  Etikdo'z  mahsulotining  dehqon  mahsulotiga,  dehqon 
mahsulotining  etikdo'z  mahsulotiga  bo'lgan  to'g'ri  munosabati,  to'g'ri  tenglamasi 
topilishi kerak».
 Lekin o'sha narsa nima ekanligi aytilmaydi. Savolga javob izlab u 
o'z  fikrini  shunday  davom  ettiradi:  «
biz  nima  uchun  almashamiz,  chunki  menga 
sening  tovaring,  senga  esa  mening  tovarim  kerak»
,  degan  oddiy  qisqacha 
xulosalarga  keladi.  Tovarlarning  tengligi  pul  tufayli  amalga  oshadi,  deydi  u. 
Hamma  narsa  biron  narsa  bilan  o'lchanishi  kerak.  Bu  avvalo  ehtiyoj,  u  barcha 
narsani bog'lovchi asos. Ehtiyojni almashtirish uchun (odamlar kelishuvi bilan) pul 
- chaqa paydo bo'ldi. Aristotelning bu fikrida hozirgi zamon marjinalizm g'oyalari 
yotadi, ya'ni tovarlarning foydaliligi asosiy o'ringa chiqadi.  
Bu  olimning  iqtisodiyot  (ekonomika)  ni  xrematistikaga  qarama-qarshi 
qo'yishi  xarakterlidir.  U  o'ylab  topgan  «

Download 2,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish