O`zbekistоn respublikasi оliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Platon
  (Aflotun)  «
Davlat
»  va  «
Qonunlar
»  asarlarida  ideal  davlat  qanday 
bo'lishi  kerakligini  ochib  bermoqchi  bo'ldi.  Uningcha  bu  davrda  xususiy  mulk  va 
erkin xo'jalik tashabbusiga o'rin yo'q. U aholini uch toifaga ajratgan:  
1.
 
Faylasuflar
 - davlatni boshqaruvchilar;  
2.
 
Harbiylar 
-  davlatni  boshqarish  apparatining  bir 
qismi  bo'lib,  ular  biror  mulk  egasi  bo'lish  huquqiga  ega 
emas,  iste'mol  qilish  esa  ijtimoiy  xarakterga  ega  bo'lishi 
kerak.  
3.
 
«
Qora
»  toifa  -  dehqon,  hunarmand  va 
savdogarlardan bo'lib, ular mulk egasi bo'lishi kerak.  
Bu olimning mehnat taqsimoti, tovar, pul va 
savdogarlarning ajralib chiqishi o'rtasidagi aloqadorlik 
to'g'risidagi fikrini o'sha davr uchun buyuk kashfiyot deb 
baholash mumkin. Ammo Aflotun qulchilikka asoslangan 
natural xo'jalikni himoya qildi, 
Platon
 
pul  funksiyasini  muomala  doirasidagina  deb  bilishga  harakat  qildi,  pulni 
jamiyatdagi dushmanlikning bosh sababchisi deb bildi; u sudxo'rlik operasiyalarini 
inkor  etdi  va  baholarni  me'yorda  saqlash  yo'li  bilan  savdogarlarning  foydasini 
chegaralashni talab qildi. Aflotun qullarni fuqarolar deb tan olmadi va ularni biror 
toifaga  kiritmadi  (demak,  ular  mulk  egasi  hambo'lishi  mumkin  emas).  Qullar 
mayda  ishlab 
 
chiqaruvchilar  va  savdogarlar  bilan  birga  2-toifa  ahlining 
cheklanmagan talab-ehtiyojlarini to'la-to'kis qondirishlari kerak edi. Shunday qilib, 
Aflotun  o'zining  ideal,  ya'ni  bekamu-ko'st  davlatini  barpo  etar  ekan,  qulchilikni 

---

 
55 
abadiy saqlash tarafdori edi.  
Aristotel 
(Arastu)  Aristotel  qadimgi  Gresiyadagi 
quldorlarning  eng  yirik  mafkurachisi  edi.  Uni  jahongir 
Iskandar  Zulqarnayn
ning 
tarbiyachisi  va  o'qituvchisi  ekanligini  alohida  ta'kidlab  o'tmoqchimiz.  Avval 
Makedoniyada  yashagan  olim,  keyin  Afinaga  ko'chib  o'tgan.  Olimning  iqtisodiy 
g'oyalari