O`zbekistоn respublikasi оliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

A.A.Ordin-Nashchokin
 
(taxm. 
1605-1680), 
Yu.Krijanich
 (1617-1683), 
I.T.Pososhkov
 (1652-1726) asarlarida bayon etilgan.  
 
2.3. O'rta asr utopiyalari 
Kapitalistik  munosabatlarning  shakllanish  davrini  manufaktura  ishlab 
chiqarishi  va  dastlabki  kapital  jamg'arilishi  bilan bog'lash  mumkin, bu  davr  XIV-
XV asrlarni o'z ichiga oladi, ya'ni er egaligi susayishi bilan bog'liq.  
Kapitalistik munosabatlarning shakllanishi 
dastlabki kapitalning jamg'arilishi
 
jarayoni  bilan  bog'liq.  Adam  Smitning  fikricha,  ko'p  sonli  ishlab  chiqarish 
tarmoqlarining  o'zaro  bog'lanish  yo'li  bilan  rivojida  mehnat  unumdorligi 
o'sishining  sharti  dastlabki  kapital  jamg'arilishidir.  Bu  jarayon  ob'ektiv,  oddiy  bir 
voqea sifatida ta'riflanadi. To'g'ri, bu jarayon real tarixiy voqeadir, ammo u amalda 
beshafqat sinfiy kurash, aholining bir qismini iqtisodiy va ijtimoiy ezish, zo'rlik va 
aldov  bilan  bog'liq  bo'ldi.  Bu  jarayon  davomida  ob'ektiv  tarixiy  qonuniyat  o'ziga 
yo'l  ochdi,  natijada  ishlab  chiqarish  nisbatan  o'sdi,  sanoat  va  savdo  shaharlari 
ko'paydi,  fan  va  texnika  rivoj  topdi.  Bu  uyg'onish  davri  bo'lib,  ming  yillik 
turg'unlikdan so'ng iqtisodiyot madaniyat va san'atning ravnaqiga olib keldi.  
Eski  feodal  munosabatlar  emirilib,  yangi  burjua-kapitalistik  munosabatlar 
tug'ila  boshladi,  bu  esa  osonlik  bilan  bo'lmadi.  Ayniqsa, 
dehqonlarning 
o'z 
erlaridan 
siqib 
chiqarilishi, 
mustamlakachilik,  iqtisodiy  ekspansiya,  urushlar  oddiy 
xalqqa  katta  ofat  keltirdi.  Oqibatda  kapitalizmning 
shakllanishi  bilan  uni  tanqid  qilish  ham  boshlanadi,  buni 
ilk  sosial-utopistlar