O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

1.4. Nuqtaning proektsiyasi 

Proektsiyalash uchta o‘zaro perpendikulyar tekisliklar orqali amalga oshiriladi 

(1.6 shakl). 

H –  gorizontal proektsiyalar tekisligi; 

V – frontal proektsiyalar tekisligi; 

W – profil proektsiyalar tekisligi. 

Proektsiyalar  tekisligini  kesishish  chizig‘i  proektsiya  (koordinata)  o‘qlari 

deyiladi va quyidagicha nomlanadi: 

OX – abstsissa o‘qi; 

OU – ordinata o‘qi; 

OZ –applikata o‘qi. 

Dekart koordinata tizimi singari O koordinata markazi bo‘lib xizmat qiladi. 

Nuqtaning fazodagi holatini uchta koordinata aniqlab beradi:  

A (X, Y, Z). 

A nuqtaning to‘g‘ri burchakli proektsiyasini yasash uchun shu nuqtadan 

proektsiyalar tekisligiga perpendikulyar tushirish lozim.  

Perpendikulyar tushirish uchun berilgan nuqtalarning proektsiyalari asos 

bo‘ladi: 

A

1

 – nuqtaning gorizontal proektsiyasi; 

A

2

 –nuqtaning frontal proektsiyasi; 

A

3

 – nuqtaning profil proektsiyasi. 

A  nuqtani  proetsiyalarini  qulay  tarzda  tasvirlash  uchun  H  gorizontal  va  W 

profil proektsiyalar tekisligini  OX va OZ o‘qlari bo‘yicha strelkalar yo‘nalishida 90° 

ga  burib  V  proektsiya  tekisligi  bilan  birgalikda  joylashtiramiz  (1.6  shakl).  Natijada  

H,V,W  proektsiyalar  tekisligi  bir  tekislikda  joylashadi  (1.7  shakl).  Bunday 

joylashtirish epyur deb ataladi. 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CHizmadan  nuqtaning  gorizontal  va  frontal  proektsiyalari  bitta  OX  o‘qiga 

perpendikulyarda,  frontal  va  profil  proektsiyalari  esa  OZ  o‘qiga  perpendikulyarda 

yotadi.  

Nuqtani ikki proektsiyasini birlashtirigan to‘g‘ri chiziq proektsiyalarni  o‟zaro