O`zbekiston respublikаsi oliy vа o`rtа mаxsus tа`lim vаzirligi

2.2. To‘g‘rilagichning ikki yarim davrli sxemasi

Ikki yarim davrli to‘g‘rilagichning elektr sxemasi 3-rasmda tasvirlangan.

3-Rasm. Ikki yarim davrli to‘g‘rilagichning elektr sxemasi

4-rasm. Ikki yarim davrli to‘g‘rilagichning vaqt diagrammalari.

Transformatorning ikkilamchi chulg‘ami ventildan tashkil topgan ko‘prikning diagonaliga ulangan. Ko‘prikning ikkinchi diagonaliga yuklama (nagruzka) ulangan. Bu yuklama ikki ventil katodlarining birlashgan nuqtasi (+U_n) va boshqa ikki ventil anodlarining birlashgan nuqtalari (-U_n) orasida joylashgan.

Musbat yarim davrda (0+π oraliq) transformator ikkilamchi chulg‘amining kuchlanishi U2 diodlar kuchlanishi VD1 va VD3 larga to‘g‘ri yo‘nalgan va VD1, Rn VD3 orqali tok oqadi. Bu holda VD2 va VD4 ventillarga teskari ishorali kuchlanish berilgan bo‘lib, tok oqib o‘tmaydi.

Keyingi yarim davrda (π + 2π oraliq) diodlar VD2 va VD4 larga to‘g‘ri kuchlanish berilgan va VD1, VD3 diodlarga esa teskari kuchlanish beriladi. Bunda tok VD2, Rn VD4 orqali o‘tadi.

Shunday qilib ikkala yarim davrda xam tok yuklama orqali bir tomonlama oqadi va bu holat 4-rasmdagi vaqt diagrammalarida tasvirlangan.

Yuklamadagi o‘rtacha to‘g‘rilangan kuchlanish (1) formulaga asosan quyidagiga teng bo‘ladi:

U_n = 0.9 U₂ (5)

U₂ = 1.11*U_n - ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning haqiqiy qiymati;

I₂ = 1.11*I_n - ikkilamchi chulg‘amdagi tokning haqiqiy qiymati.

Ikkilamchi chulg‘amdagi hisobiy quvvat

P ₂ = = = P_N (6)

Ventildagi maksimal teskari kuchlanish

U_tes.m=U_2m= U₂

birinchi garmonikadagi pulsatsiya koeffitsienti quyidagiga teng:

(7)

Ikki yarim davrli to‘g‘rilagichlarning afzalligi shundaki, bir yarim davrli to‘g‘rilagichga nisbatan transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan olinadigan quvvatning pastligi va pulsatsiyaning kichikligidir.

Kamchiligi esa – sxemada 4 ta ventilning mavjudligidir.