O`zbekiston respublikаsi oliy vа o`rtа mаxsus tа`lim vаzirligi

2.1 Bir yarim davrli to‘g‘rilagichning sxemasi.

Bir yarim davrli to‘g‘rilagich sxemasi 1-rasmda tasvirlangan.

1-rasm. Bir yarim davrli to‘g‘rilagich sxemasi

2- rasmda to‘g‘rilagichlarning vaqt diagrammalari va to‘g‘rilagichning ishlash uslubi tasvirlangan. Аgar diodlarning volt-amper xarakteristikasi ideal bo‘lsa, u holda quyidagi mulohazalarning to‘g‘riligi kelib chiqadi. Musbat yarim davrda ( oraliq) transformatorning ikkinchi chulg‘amidan olinadigan kuchlanish (ishorasi rasmlarda qavssiz) ta`sirida diod ochiq bo‘lib, zanjirdan i₂ = i_n tok oqadi. Yuklama kuchlanishi U_n amalda U₂ ga teng bo‘ladi.

Manfiy yarim davrda ( oraliq) UD diod yopiq bo‘lib, zanjirda tok bo‘lmaydi, chunki diodning anodiga manfiy kuchlanish U₂ berilgan.

U vaqtda to‘g‘rilangan kuchlanishni o‘rtacha qiymati qo‘yidagicha bo‘ladi.

U_n = dωt= sinωtdωt= =0.45 U₂ (1)

U vaqtda transformatorning ikkilamchi chulg‘amidagi kuchlanishning haqiqiy qiymati U₂ = 2.22 U_n bo‘lishi kerak.

Transformatorning ikkilamchi chulg‘amidagi kuchlanishning haqiqiy qiymati:

I₂ = = = I_n =1.57 I_n (2)

U vaqtda transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan olinayotgan quvvat quyidagidan kichik bo‘lmasligi kerak:

(3)

Bu erda R_n = U_n * I_n quvvat, to‘g‘rilangan kuchlanish U_N va tok I_N doimiy tashkil etuvchisidir; η_tr- transformatorning f.i.k.

2-Rasm. Bir yarim davrli to‘g‘rilagichning vaqt diagrammasi.

Diod (ventil)dagi maksimal teskari kuchlanish quyidagicha bo‘ladi:

U _tes.t = U_2m= 1.41U₂

Bunday to‘g‘rilagichning chiqishidagi birinchi garmonikadagi pulsatsiya koeffitsienti quyidagiga teng:

K_n = = (4)

Bu erda U_m(1) = –birinchi garmonika amplitudasi.

Bir yarim davrli to‘g‘rilagichning qulayligi sxemani soddaligi va faqat bir dioddan iboratligidir.

Kamchiligi to‘g‘rilangan kuchlanishda pulsatsiyaning juda kattaligidir va o‘zgarmas tok beradigan quvvatga nisbatan foydalaniladigan transformator quvvatining katta bo‘lishidir.