O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‟lim vazirligi

ko‟rsatganlardan. (128)  

Pirmat.  E,  o‟l,  hayvon.  Javzo  kirib,  saraton  chiqsa,  payg‟ambar  yoshiga 

chiqasan, farosat jonivor –anqoga shafe. (163) 

Pirmat.  Voy,  omi-yey,  kim  aytadi  seni  pront  ko‟rgan  deb!  General  harbiy 

bo‟ladi, xumpar, to‟nka. (135) 

Yuqoridagi  misollardan  ko‟rinadiki,  vulgar  so‟zlar  badiiy  asar  qahramoni 

nutqini individuallashtiradi va badiiy asarning ekspressivligini ta‟minlaydi. 

 

 

 

Varvarizmlar.  O`zbek  tilida  shunday  so`zlar  borki,  ular  adabiy  tilda 

qo‟llanilmaydi.  Ular o`zbek tiliga o`zlashmagan, o`zga tilning so`zi yoki iboralari 

- varvarizmlar deyiladi. Varvarizmlardan badiiy asarda,   odatda,  o`zga yerga xos 

rasm-odatlarni  tasvirlashda,  mahalliy  koloritni  berishda  va  qahramonlar  nutqini 

individuallashtirishda,  badiiy  asar  ta‟sirchanligini  oshirishda  foydalaniladi. 

Varvarizmlarga  dramaturgning  deyarli  barcha  dramalaridan  misollar  topish 

mumkin. 

Ayniqsa,  bu  holat  dramaturgning  “Eshik  qoqqan  kim  bo‟ldi”  dramasi 

qahramoni Olim nutqida yaqqol namoyon bo‟ladi. Olim kasbiga ko‟ra antropolog. 

U  o‟z  nutqida  varvarizmlardan  o‟rinsiz  va  ko‟plab  foydalanadi.  Uning  so‟zlarini 

                                                 

15

 O‟sha manbaa. 

 

---

 

 

23 

 

tushunmagan  Pirmat  esa  ularga  o‟zicha  javob  qaytaradi.  Bu  esa  asarda  komik 

vaziyat  va  holatlarni  yuzaga  keltirish  bilan  birga,  badiiy  asarning  ekspressivligini 

ta‟minlab, o‟quvchiga zavq bag‟ishlaydi. 

M: Pirmat. O‟zing bilasan endi. Ota de, buva de, boboy de. Ja haqqing ketib 

qoladigan bo‟lsa, bor ana, tog‟a de, imon topgur.