O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Yadroning zanjir reaksiyasi. 
 
Agar  og’ir  yadrolar 


235
239
92
94
,
U
Pu
ni  neytronlar  bilan  bombardimon  qilsak  uran 
yadrosi parchalanib 200MEV yadro energiyasi ajralib chiqadi. 
235
1
93
140
1
92
0
36
56
0
3
200
U
n
Kr
Ва
n
МЭВ





 
parchalanish  jarayonida  hosil  bo’lgan  uchta  neytron  zarrachasi  navbatdagi  uran 
yadrolarini parchalashga ishtirok etadi. Tezda uzluksiz zanjir reaksiyasi yuzaga ke-
ladi yoki portlash sodir bo’ladi. Zanjir reaksiyaning borishi (kuchayishi yoki susay-
ishi) neytronlarnig ko’payishi koeffisiyenti  K bilan belgilanadi. 
1
i
i
N
К
N


agar  k>1 
bo’lsa zanjir reaksiyasi kuchayadi.    N
i
-ikkilamchi,  N
i-1
-birlamchi  neytronlar  soni 

---

 
117 
K

1 bo’lsa, ikkilamchi neytronlar soni birlamchi neytronlar sonidan kichik bo’lib, 
zanjir reaksiya susayadi. K=1 bo’lsa zanjir reaksiyasi bir xil darajada saqlanadi. 
 
Odatda  neytronlar  soni  grafit,  kadmiy,  bor  yoki  og’ir  suv  yordamida 
sekinlashtiriladi  va  zanjir  reaksiyasi  boshqarilib  turiladi.  Kadmiy,  bor,  grafit  va 
og’ir suv (D
2
0) neytronlarni yaxshi yutadi.