O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Darslik.  Dasturda  ta‘limning  mazmuni  masalalar  ro‗yxati  orqali  ifodalanadi.  O‗quv 
materiali  o‗quvchilarga  mo‗ljallangan  darsliklar,  o‗quv  qo‗llanmalari,  kitoblar  va  didaktik 
materiallarda,  o‗qituvchiga  mo‗ljallangan  metodik  tavsiyalarda  yoritiladi.  Darslik  asosiy 
normativ hujjat hisoblanadi. 
Darslik  —  o‗quvchilarning  kitobi  va  uning  eng  muhim  qurolidir.  U  faqat  darsda  taxlil 
qilinadigan o‗quv materialini o‗zlashtirishda o‗quvchiga yordam beribgina qolmay, unda mazkur 
predmetga qiziqish uyg‗otishi, shu soha bo‗yicha mustaqil bilim olish ishtiyoqini ham vujudga 
keltirishi kerak. 
Darslik  o‗qituvchi  uchun  ham  metodik  yo‗llanma  sifatida  xizmat  qiladi: tushunchalarni 
kiritish  tartibini,  ularni  yoritish  chuqurligini,  kiritilgan  o‗quv  materiallariga  vaqtning 
taqsimlanishini belgilaydi. 
Obrazli  qilib  aytganda,  darslik  o‗qitish  jarayonining  «ssenariysi»dir.  Unda  o‗qituvchi 
o‗zlashtirishi  lozim  bo‗lgan  bilimlar,  faoliyat  usullari  qayd  qilinadi,  bilim  va  ko‗nikmalarni 
ijodiy  qo‗llash  yo‗llarsh  belgilanadi,  emotsional  qimmatli  qadriyatlarni  tarbiyalashning  ayrim 
vositalari  ko‗rsatiladi.  Darslikda  ta‘limning  ana  shu  barcha  mazmuni  muayyan  tartibda 
o‗quvchilarning ta‘lim muvaffaqiyatini ta‘minlaydigan bosqichlar bo‗yicha joylashtiriladi. Lekin 
boshlang‗ich  maktab  darsliklari  bag‗oyat  o‗ziga  xosdir.  Ularning  hammasida  metodik  apparat 
kichkina  bo‗lib  u  sinflar  sayin  astasekin  vujudga  keladi.  O‗rta  maktabda  ba‘zan  o‗quvchi 
darslikdan  tamomila  mustaqil  holda  foydalana  olish-olmasligi  muhokama  qilinsa,  boshlang‗ich 
maktabda bu ishga o‗qituvchining rahbarligi majburiydir. 
Ijodiy ishlaydigan o‗qituvchilarning tajribasini taxlil qilib, juda muhim kuzatishni amalga 
oshirish mumkin. Ular darslik va o‗zlarining metodik qo‗llanmalaridan aqida sifatida emas, balki 
normativ  model  sifatida  foydalanadilar.  Aslida  o‗qituvchylar  sinfining  ehtiyojini,  shaxsiy 
imkoniyatlaryni nazarda tutib o‗z darsliklarini yozadilar. Ular darslikka zid ishlamaydilar, balki 
uni to‗ldirib, kengaytirib va chuqurlashtirib, uning mualliflari bilan hamkorlikka kirishib ish olib 
boradilar.  Binobarin  muallif  bolalarning  tayyorgarlik  darajasini  hisobga  olish,  ularga  tabaqali 
yendoshish imkoniyatiga ega bo‗lmaydi. 
O‗qituvchi  doimo  o‗quv  yili  boshlanishidan  oldin  va  keyinchalik  har  kuni  darslikka 
murojaat  qiladi.  Uning  bundan  maqsadi  hargal  xar  xil  bo‗ladi.  Darslik  o‗qituvchining  qo‗lida 
juda ko‗p vazifalarni bajaradi. U avvalo predmetni o‗qitish vositasi sifatida xizmat qiladi. Har bir 
o‗qituvchi ana shu vazifani biladi va uni muvaffaqiyatli amalga oshira oladi.