O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Dasturlik.  Dastur  va  mukammal  darslik  o‗qituvchi  hamda  o‗quvchilar  uchun,  o‗quv-
metodik  qo‗llanmalarni  tuzuvchilar  uchun  asosiy  normativ  materiallardir.  Lekin  o‗qituvchilar 
dastur va darsliklar bilan ishlashda ularning normativ va ijodiy jihatlarini farqday olishlari kerak. 
O‗quv  predmeti  darsida  ta‘limning  mazmuni  asosan  dasturda  masalalar  ro‗yxati  bilan 
ifodalanadi. 
Dasturning  asosiy  vazifasi  —  o‗quv  predmetining  mazmunini  ifodalashdir.  Unda 
kursning  sinflarga,  qismlarga,  mavzularga  bo‗linishi,  ularni  o‗rganish  tartibi,  soatlar  turi 
ko‗rsatiladi, Hatto, dasturdagi masalalar ro‗yxati ham undagi boshqa bo‗limlarning mazmunidan 
tashqari,  protsessual  yo‗nalishi  ham  mavjudligidan  dalolat  beradi.  Shunday  qilib,  dastur  ikkita 
vazifani bajaradi: ta‘limning mazmunini o‗quv predmeti doirasida aks ettiradi va predmet uchun 
muayyan normativ sifatida xizmat qiladi. Bundan tashqari, u darslikka o‗tishni taerlaydi va uning 
mualliflari faoliyati uchun yo‗llanma hisoblanadi. 
Masalalar  ro‗yxati  —  dasturming  markaziy  bo‗limidir,  ammo  unda  boshqa  bo‗limshar 
ham  bo‗lib,  ular  darslikning  tuzuvchilari  fikrmni  va  o‗qituvchilarning  faoliyatini  ma‘lum 
yo‗nalishga solishi kerak. Har bir o‗quv predmeti bo‗yicha haqiqiy dastur umuman to‗rt qismdan 
tushuntirish  xati  (har  xil  dasturda  mazmuni  turlicha);  ro‗yxat  ko‗rinishidagi  mazmunning  o‗zi 

---

 
(mavzular,  masalalar,  laboratoriyalar  va  amaliy  ishlar,  namoyishlar,  ekskursiyalar); 
predmetlararo  aloqalar  ko‗rsatilgan  bo‗lim  hamda  o‗quvchilarning  bilim  va  ko‗nikmalariga 
qo‗yiladigan talablar ifodalangan bo‗limlardan iborat bo‗ladi. 
Kursning  maqsadlari  va  vazifalarini  ifodalash  —  dasturning  eng  muhim  elementidir. 
Xususan ana shu maqsad va vazifalar darsyaik muallifining dasturni amalga oshirishdagi ma‘lum 
nuqtai  nazarini  va  o‗qituvchining  darslikni  to‗g‗rilashi  hamda  o‗qitish  jarayonini  tashkil  etishi 
uchun tegishli yo‗nalishni belgilaydi. O‗qituvchi, ayniqsa, yosh o‗qituvchilar o‗z izlanishlarining 
yo‗nalishini  belgilab  olish  uchun  kursning  maqsadini  chuqur  anglashlari  kerak.  Dasturlarda 
shunday  vazifalar  xam  beriladiki,  o‗qituvchi  ularni  hal  qilish  uchun  institutda  tayyorlanmagan 
bo‗ladi.  Buning  misoli  sifatida  ta‘lim  mazmuniga  metodologik  bilimlarning  kiritilishini  aytish 
mumkin.  Kursga  mana  shunday  talablar  qo‗yilishining  o‗zi  o‗qituvchilarni  chuqur  o‗ylashga 
majbur  etadi.  Tajribali  pedagog  o‗tgan  yillardagi  dasturlarda  bunday  vazifalar  bo‗lmaganini 
sezadi.  Bu  hol  uning  mustaqil  bilim  olishi,  ijodiy  izlanishi,  shuningdek  metodik  birlashmada 
ishlashi uchun turtki bo‗ladi.