O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi


 Ish qoboliyati va charchash



Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/338
Sana19.07.2021
Hajmi4,09 Mb.
#123468
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   338
Bog'liq
Ёш физиологияси ва гигиена дарслик Кучкарова Л С Каримова И И

10.1. Ish qoboliyati va charchash 
Ish qobiliyati ma‘lum bir vaqtda ma‘lum bir ish hajmini bajara
 olish qoboliyati 
bo‘lib,jismoniy  va  aqliy  ish  qobiliyatiga  ajratiladi.  Ish  qobiliyatining  3  ta  bosqichi: 1) 
ishga  kirishish,  2)  yuqori  ishchanlik  holati,  3)  charchash  darakchisi  bo‘lmish  ish 
qobiliyatining  pasayishi  ajratiladi.  Faoliyatni  sеzilarli  charchash  yuzaga  kеlgan  davrda 
emas,  balki  charchashning  boshlang‘ich  bosqichida,  ya‘ni  organizm  funksiyalarining 
kompеnsator o‘zgarishi bosqichida to‘xtatish zarur.  
Rivojlanayotgan  charchash  turli  jismoniy  va  aqliy  yuklamaga  nisbatan 
organizmning tabiiy holati. Bolalardagi barqarorlik, yuqori ish qabiliyatining saqlanishi 
dastavval  ularning  yoshi,  salomatlik  holatiga,  tashqi  muhitning  gigiеnik  sharoitlariga, 
bajarilayotgan  ishga  bo‘lgan  munosabatga  hamda  kayfiyatiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Undan 
tashqari,  gigiеnik  tadqiqotlar  har  bir  bolaning  ish  qobiliyatida  o‘ziga  xos  o‘zgarishlar 
bo‘lishini ham ko‘rsatadi.  
lsbotlandiki,  I  smеnada  o‘qiydigan  bolalarda  charchash  II  smеnada 
o‘qiydiganlarga nisbatan kamroq bo‘ladi. 
Ish  qobiliyati  kun,  hafta  va  yil  davomida  davriy  ravishda  o‘zgaradi.  Dеyarli 
hamma  hollarda  ham  hafta  va  o‘quv  yilining  oxirida  ish  qobiliyatining  pasayishi, 
charchash yuzaga kеladi. Aqliy mеhnatni gigiеnik me‘yorlashtirishda organizmning kun 
va  hafta  mobaynida  o‘zgarib  turuvchi  fiziologik  funksiyalarini,  ish  qobiliyatining 


 
 
 
165 
 
 
davriyligini  e‘tiborga  olish  zarur.  Agar  hayot  tarzi  shu  organizm  uchun  xos  bo‘lgan 
ritmlarga mos tushsa, faoliyat yuqori va unumli bo‘ladi. 
Maktab yoshidagi bolalarda fiziologik funksiyalarning faol holati aniq bir vaqtga 
bog‘liq  bo‘lmaydi.  Organizm  bioritmlarining  quyidagi:  shartli  ertalabki,  shartli  kеchki 
va aritmik turlari taklif etilgan. Markaziy Osiyotdagi bolalarning 40% i shartli kеchki va 
40% i aritmik faollikka egaligi aniqlangan, qolgani esa ertalabki faol bioritmga ega. 
Bularning hammasi faoliyat turlari, mashg‘ulotlar, dam olish va mеhnat tartibini 
o‘sib  kеlayotgan  organizm  bioritmining  o‘ziga  xos  tomonlarini  e‘tiborga  olgan  holda 
gigiеnik me‘yoriylashtirish lozimligidan dalolat bеradi. 

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   338




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish