О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

nazardan bu asarlar muhim ahamiyat kasb etadiyu
 
 
3. O`rta Osiyo tarixini o`rganishda rus sharqshunoslarining roli 
XIX   asrning  ikkinchi  yarmida o`rta  Osiyo  CHor  askarlari tarafidan bosib olingach, bu 
erga rus olimlari kelib ko`plab tadqiqot ishlarini olib bordilar. SHunday murakkab va og`ir 
sharoitda ham o`lkashunoslar o`z fikr va mulohazalarini erkin bayon etishga harakat qilganlar. 
O`rta Osiyoga kelgan olimlar o`lkadagi ilg`or mahalliy ziyolilarning namoyandalari bilan yaqin 
aloqada bo`lardilar.
 

---

 
8 
Mustamlaka ma`muriyati O`rta Osiyo xalq ommasining milliy ongini o`stirishga 
yordamlashishni aslo ma`qul ish deb bilmasdi, aksincha, mahalliy xalq ommasi o`rtasida tarixiy 
bilimlarni biroz darajada keng targ`ib etish, ular diqqatini qadimgi zamon yodgorliklarini 
o`rganishga tortish va hokazolar chorizmning mustamlakachilik siyosatiga faqat zarar etkazishi 
mumkin, deb qo`rqardi.
 
Holbuki, O`rta Osiyoning yangi-yangi hududlarida Rossiya hukmronligining o`rnatilishi, 
ularning Umumrossiya iqtisodiy taraqqiyoti yo`liga qo`shib yuborilganligi munosabati bilan 
turmushning o`zi  ilmiy tadqiqotlar o`tkazish zarurligini taqozo qilardi. O`rta Osiyoning 
durustroq o`rganilmaganligi mustamlaka ma`muriyatining ishlarini qiyinlashtiradi. Ilmiy 
tadqiqotlardan  ba`zi birlari o`zlarining ko`p yillik tarixiga, o`z urf-odatlari, xususiyatlari, 
turmush tarziga ega bo`lgan million-million O`rta Osiyo xalqlari ommasini ekspluatatsiya qilish 
tizimini to`g`ridan-to`g`ri uyushtirishga yordam berishi lozim edi.
 
Tabiiy boyliklari, madaniy merosi g`oyat boy bo`lgan va kam tekshirilgan ushbu o`lka 
rus ziyolilarining taraqqiyparvar qismini juda qiziqtirardi. Mashhur rus zoologi, zoogeografi 
va sayyohi, darvinizmning e`tiqodli tarafdorlaridan  bo`lgan N.A. Severtsov (1827 —  1886)