O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Oilaviy  muhit.  Oilaning  mustahkam  bo‘lishi,  oila  a‘zolarining  axloqiylik  darajasi  undagi  muhitga  bog‘lik. 
Qaysi oilada sog‘lom muhit, hukm sursa, uning ravnaqi, baxtliligi ta‘minlangan bo‘ladi. Sog‘lom muhit deganda biz 
faqat  oilada  insonparvarlik,  vatanparvarlik,  ziyolilik,  halollik,  rostgo‘ylik  kabi  tamoyillar  va  me‘yorlarga  amal 
qilinishinigina  emas,  balki  uning  eskicha  an‘anaviylik  yoki  Yangicha  zamonaviyligini  ham  tushunishimiz  lozim. 
Zero aynan ana shu ikki xil turmush tarzi oila kelajagi bilan bog‘liq. 
Eskicha an‘anaviy oila kiyinishda, yeb–ichishda kasbu korda zamonaviy oiladan farq qilmaydi. U ham halol, 
hamma qatori zamonaviy  sharoitda  yashaydi.  Faqat  u o‘zining  «o‘zbekchiligi», ajdodlarining an‘anaviy  ma‘naviy 
qadriyatlarini «unutmagani» bilan faxrlanadi. Hamma gap shundaki, bunday oila asosiy kuchi va imkoniyatlaridan 
ana shu faxrlanish hissiga erishish uchun foydalanadi: an‘anaviy o‘zbekona to‘y kechasida nikoh bazmida artistlarga  
«gaplashilgan» va  «qistirilgan»  millionlar hisobiga  bemalol bitta bolalar bog‘chasi qursa bo‘ladi.  Ayniqsa  og‘zini 
qimirlatib  turish  bilan  (fonogramma  orqali)  harom  pul  topayotgan  «artist»larning  qudag‘aylarni  (ayol  qudalarni) 
raqsga tushishga da‘vat qilishini borib turgan odobsizlik: ortiqcha pul yig‘ib berish uchun bechora qaynonalar Yangi 
kelin  va  kuyov  oldida  o‘yinga  tushadilar.  An‘anaviy  to‘ylar  isrofgarchilik  namunasi,  muayyan  ma‘noda 
axloqsizning bir ko‘rinishiga aylanib ketganini tan olish kerak. «Borda»–ku «bor», «yo‘qlar» ham shunday qilishga 
intiladilar.  «Eshak  eshakdan  qolsa  qulog‘ini  kesadi»  qabilidagi  to‘y  uchun  ko‘p  hollarda  necha  yilar  davomida 
yaxshi  yemay,  yaxshi  kiymay,  quruq  non–choy  bilan  kun  o‘tkazib  yashash  kerak  bo‘ladi.  Bunday  «orzu  –  
havas»larning  tagida  yo  odamlar  nima  der  ekan  degan  qo‘ruv  yoki  maqtanish,  kibr,  birovlarga  o‘zini  ko‘z–ko‘z 
qilish  kabi  illatlar  yotadi.  Eng  yomoni  shundaki,  bunday  oilada  sog‘lom  muhit  qaror  topmaydi,  dasturxon  ustida, 
bo‘sh vaqtlarda bolalardan «qutilib olish» uchun ko‘proq pul topish haqida tinmay so‘zlanadigan, falonchining to‘yi 
mundog‘  o‘tibdi,  u  unday  qilibdi,  bu  bunday  qilibdi,  degan  mayda  gapalardan  nari  o‘tilmaydigan  bo‘lib  qoladi, 
axloqiy ideallar xiralashadi, estetik did o‘tmaslashadi, ijtimoiy ma‘naviy intilishlar nihoyat darajada sustlashadi. Bu 
masalaning  bir  tomoni.  Ikkinchi  tomoni  ham  bundan  yaxshi  emas:  oilada  totuvlik  yo‘qoladi,  er  va  xotin  o‘rtasida 
moddiy yetishmovchiliklar, «sandiq to‘lmayotgani» borasida tez–tez aytishishlar, ta‘na–dashnomlar, janjallar bo‘lib 
turadi, ba‘zan ular katta oilaviy mojarolarga ham aylanib ketadi. Bunday eskicha–an‘anaviy oiladagi muhit atrofdagi 
boshqa  oilalarga  ham  salbiy  ta‘sir  ko‘rsatadi,  jamiyatning  zaif,  ma‘naviy  saviyasi  past  xalqasi  sifatida  millat 
tarbiyasini  ma‘lum  ma‘noda  buzadi.  Ayni  paytda  o‘z  a‘zolarining  ham  «gap–so‘zdan»  qo‘rqadigan,  maqtanchoq, 
ijtimoiy–siyosiy «savodsiz», umrini kundalik mayda tashvishlar bilan o‘tkazadigan odamlar bo‘lib qolishlariga olib 
keladi. 
Yangicha  zamonaviy  oiladagi  muhit  esa  buning  aksi:  to‘y–ma‘rakalarda  eng  yomon  illat  bo‘lmish 
isrofgarchilikka  yo‘l  qo‘yilmaydi.  Ularga  ketadigan  ortiqcha  sarf–xarajatlar  imkoni  boricha  qisqartirilib,  asosiy 
mablag‘  oilaning  farovonligini,  intellektual  va  maishiy  darajasini  yuksaltirishga  yo‘naltiriladi.  Bunday  oilada 
totuvlik, xotirjamlik qaror topadi, dasturxon ustidaga suhbatlar Yangi kitoblar, filmlar, ijtimoiy–siyosiy Yangiliklar, 
inernet  xabarlari ustida boradi, dam olish  maskanlariga borish rejalari tuziladi; asosiy  xatti–harakat  farzandlarning 
oliy  ma‘lumotli  bo‘lishiga,  zamonaviy  kasbiy  mahoratni  egallashiga,  ularni  halq  va  Vatan  faxrlanadigan  shaxslar 
bo‘lib yetishishlariga qaratiladi. 
Agar  eskicha–an‘anaviy  oilaviy  muhit  O‘zbekistonda  erkin  demokratik  fuqarolik  jamiyati  qurilishiga 
to‘sqinlik ko‘rsatsa, Yangi zamonaviy oila muhiti uning tezroq ro‘yobga chiqishi uchun muhim omil bo‘lib  xizmat 
qiladi.