O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi


-Mavzu: Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari



Download 3,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet177/408
Sana07.07.2021
Hajmi3,89 Mb.
#111120
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   408
Bog'liq
Andijon mashinasozlik instituti

 
6-Mavzu: Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari 
Reja: 
1. Falsafa tarixida rivojlanish haqidagi qarashlar evolyutsiyasi.  
2. Falsafaning asosiy qonunlari.  
3. Kategoriya tushunchasi va ularning turlari.  
4. Fan va falsafa kategoriyalarining tasnifi.  
Falsafa  tarixida  rivojlanish  haqidagi  qarashlar  evolyutsiyasi. Rivojlanish  bu  - muayyan sistemaning 
muayyan  vaqt  va  fazodagi  yaxlit,  kompleks,  orqaga  qaytmaydigan,  ilgarilanma  yo`nalishga  ega  bo`lgan,  miqdoriy 
va  sifatiy  o`zgarishidir.  Rivojlanish    jarayoni    ham    ikki    turda    bo`ladi.    Birinchi    turdagi    rivojlanish    bo`yicha,  
jismda  har qanday  sifatiy  o`zgarish  ro`y  berishiga  qaramasdan, uni  tashkil  etgan  materiyaning  sifatiy  tuzilish 
darajasi o`zgarmasdan qolaveradi.  
Masalan,    notirik    tabiatga    mansub    bo`lgan    Quyoshdagi    ravojlanishni    olib    qaraylik.    Olimlarning 
taxminlariga  ko`ra,  hozir  sirtida  bir  necha  ming,  ichida  esa  bir  necha  mln.  darajali  haroratga  ega  bo`lgan  Quyosh 
borib-borib    soviydi    va    qizil    gigantga    aylanadi,    ya`ni    Quyoshning    markazidagi    termoyadro    energiyasi 
so`ngach,    ichki    zichligi    pasayadi    va    markazdagi    tortishish    quvvati    susayadi.    Oqibatda    Quyosh    shisha 
boshlaydi  va  yer  orbitasini  ham  o`z  ichiga  olgan  ulkan  qizil  yulduz  vujudga  keladi,  u  asta-sekin  sovib,  qizil  
karlikka,  so`ngra  esa  «qora  karlikka»,  keyin  bo`lsa  neytron  yulduzga  aylanadi.  Bunday o`zgarishlar  natijasida  
borliqning  tashkiliy  struktura  darajasi  o`zgarmaydi,  ya`ni  jonsiz  tabiat shaklidagi darajasi saqlanadi.  
Jonli    tabiatning    vujudga    kelishi,    o`simliklar    va    hayvonot    olamining    paydo    bo`lishi,    odamning 
shakllanishi,  jamiyatning  vujudga  kelishi  singari  sifatiy  o`zgarishlar  esa,  rivojlanishning  ikkinchi turiga kiradi.  
Falsafa  fanida  harakatning  bir-biridan  sifatiy  farq qiluvchi  bir  qancha  boshqa  shakllari  ham o`rganiladi.  
Materialist    bo`lgan    faylasuflar    harakat    shakllarini    turkumlaganida,    quyidagi  mulohazalarga  tayanib  ish 
yuritidilar:  
1)  harakat  shakllari  bir-birlari  bilan  sifat  jihatidan  farq  qilib,  ularning  har  biri  materiyaning tashkiliy 
tuzilishi darajalarining muayyan bosqichida namoyon bo`ladi. 
2)  materiyaning  harakat  shakllari  bir-biri  bilan  genetik  jihatidan,  kelib  chiqishi  jahatdan  ketma-ket 
bog`langan, ya`ni harakatning murakkabroq shakllari uning nisbatan soddaroq shakllaridan kelib chiqqandir. 
3)    harakatning    yuqori    shakllari    tarkibidagi    quyi    shakllari    uning    yuqori    shakllariga    ham  mansubdir, 
ammo harakatning yuqori shakli o`zidan quyi shakldagi harakatga mansub emasdir.  
Harakat  shakllarini  turlash  bo`yicha  quiydagi  tabiiy-ilmiy  kontseptsiya  ham  diqqatga  sazovordir.  Mazkur  
kontseptsiya  bo`yicha  harakat  shakllari  quyidagicha  turlanadi:  fizik  harakat  (elementar  


zarrachalar,  maydon  va  atomlarning  harakati),  ximiyaviy  harakat  (atomlar  va  molekularning  harakati)  va  
bunda    harakatning    rivojlanishi    ikki    yo`nalishida  ajraladi,    1)    harakat    rivojlanishning    yuqori  yo`nalishida 
biologik harakat shakllanadi.  
2)  harakat  rivojlanishining  quyi  yo`nalishida  esa  geologik  harakat  shakllanadi,  biologik  harakatning 
taraqqiyoti ijtimoiy harakatga olib boradi. 

Download 3,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish