O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

5.3. O`simliklarning virus bilan kasallanish darajasini 

aniqlash 

 

 

Dala sharoitida, issiqxonalarda, tajriba uchastkalarida tabiiy sharoitda virus 

bilan  kasallangan  o`simliklarni,  ba'zan  virus  virulentligini,  o`simlik  navining 

virusga  chidamliligini  aniqlashda  sun'iy  kasallantirilgan  o`simliklarning 

kasallanish darajasi -"R" ni aniqlash zarur bo`ladi. Kasallanish darajasini quyidagi 

formula bilan hisoblanadi. 

  

N

n

P

100

.



 

R - kasallanish darajasi, 

p -kasal o`simliklar soni, 

N -sog` o`simliklarning umumiy soni. 

 

Ishdan  maksad:  Dala  va  tajriba  uchastkalaridagi  o`simliklarni  fitopotagen 

viruslar bilan kasallanish darajasini Aniqlash usuli bilan tanishtirish. 

Materiallar: 1. TMV bilan kasallangan tomat ekilgan uchastka (0,1 gektargacha). 

2.  TMV ga karshi olingan antizardob. 

3.  Virus   diagnostikasini   immunologiya   usullari   ("tomchi usul" viro - bakterial 

agglutinatsiya,  immunoferment  analizi        ikki  yoqlama  immunodiffuziya), 

aniqlagich  o`simliklar  yoki  simptomlar      aniq    ko`rinsa    kuzatish    yordamida     

amalga oshirish mumkin. Qanchalik sezgir usul qo`llanilsa, diagnostika shunchalik 

aniq bo`ladi. 

 

Ishning  borishi:  Tajriba  uchastkasidagi  egatlardagi  sog`  o`simliklar 

hisoblanib  chiqiladi  va  ularni  formulalardagi  o`rniga  qo`yiladi,  m.,  "N"  (250  ta) 

ular  ichidagi  kasal  o`simliklar  anqlab  chiqiladi  va  ularni  "p"  (50  ta)  o`rniga 

quyiladi. 

 

Agar formuladagi sonlar hisoblab chiqilsa, u 20% ni tashkil etadi. 

%

20

250

100

50







P

 

 

 

Demak, tajriba uchastkasidagi tomatlarning (250 tup) TMB bilan kasallanish 

darajasi 20% ni tashkil etadi.