O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

3. Kaliy tutmagan Belousov eritmasini tayyorlash. Ma’lumki Knopning to’la oziqa eritmasi tarkibida kaliy, K₂HPO₄ va KCltuzlari ko’rinishida bo’ladi. Bu ikkala tuz tarkibidagi fosfor va xlor miqdorini to’la saqlab qolish uchun, KN₂PO₄o’rniga NaH₂P0₄, KClo’rniga esa NaCl tuzlarini olamiz. Tuzlarni almashtirish hisoblash quyidagicha bo’ladi.

K₂HPO₄ ____P

136,2____31,04

0,25____x x=_{ } =0,057g P

NaH₂ PO_{4_______P}

138,07 ____31,04

X_____0,057 x=_{ }=0,25g NaH₂ PO₄

Belousov oziqa eritmasida to’la miqdorda elemnentlar bo’lgan paytda va N, P, K, tutmagan eritmalarni tayyorlashda olinadigan tuzlar miqdori (g/l hisobida )

Variyantlar
To’la oziqa eritma	N- tutmagan eritma
Ca(NO3)2-1,1	CaSO4 2H2O – 1,03
Ca(H2PO4)2-0,20	Ca(H2PO4)2-0,20
K2HPO4 -0,12	K2HPO4 -0,12
MgSO4 -0,12	MgSO4 -0,12
KCl -0,075	KCl -0,075
FeCl3 -0,027	FeCl3 -0,027
CaCO2-0,300	CaCO2-0,300

Malumki, o’simliklarni suv yoki qum sharoitida o’stirishda, makroelementlar bilan bir vaqtda ularni mikroelementlar bilan xam taminlash kerak bo’ladi. Buning uchun hap bir variantdagi bir litr eritma yoki 1 kg qum hisobiga 0,003 H₃BO₃, 0,005 g MnSO₄, 0,001 g CuSO₄, 0,001 g ZnS0₄, 0,001 g Co(NO₃)₂ tuzlaridan berish kerak.

Bu kiristallar fosfor borligini ko’rsatadi. Reaksiya ko’rinishi quyidagicha:

H₃PO₄+12 ( NH₄)₂MoO₄+21 HNO₃(NH₄)₃

Demak, 0,25 g K₂NPO₄ tarkibidagi 0,057 g fosforni to’la saqlab qolish uchun 0.25 g NaH₂PO₄ tuzidan olishimiz kerak ekan. Endi KC1 tuzini NaCl ga almashtirish hisobotini ko’rib chiqamiz.

KC1- C1

74,6-35,46 35,46 0,25

0,125-x x =____________ = 0,06 g C1

74,6

NaCl_______Cl

58,5________35,46 58,5 0,06

X________0,06 x= _____________ = 0,09 g NaCl

35,46

Demak, 0,125 g KС1 tarkibidagi bo’ladigan 0,06 g xlor to’la saqlab qolish uchun, 0,09 g NaС1 dan olish kerak ekan. Kaliy tutmagan Belousov eritmasini quidagicha yozish mumkin:

Ca(NO₃)₂ -1 g

NaH₂PO₂ -0,25 g

MgSO₄ -0,25 g

NaCl -0.09 g

FeCl₃ -0.0125 g

3-laboratoriya mashg’uloti

O’simlik kulining mikrokimyoviy analizi.
Kerakli reaktiv va asboblar: 1. Yog’och yoki tamaki, 2. 10% li HCl eritmasi, 3. 1% li FeSl₂ eritmasi, 4. 1% li PtCl ₄ eritmasi, 5,1 % li (NH₄)₂ MoO₄ ning azot kislotasidagi eritmasi, 6. 1 % li Sr(NO₃)₂ eritmasi, 7. 1% li K₄ (Fe(CN)₆) eritmasi, 8. 1% li N₂SO ₄ eritmasi, 9. 1% li Na₂HPO ₄ eritmasi, 10. 1 % li T₂SO₄ eritmasi. 11. 1% li Na₂CuPb(HO₂)₆ 12. Ammiak , 13. Mikroskop va buyum oynalari, 14. Probirkalar, 15. Kapillyar shisha naycha, 16. Shisha tayoqcha, 17. Filtr qog’ozi, 18. Voronka, 19. Lakmus qog’ozi.

Tuproqdan o’simlik ildizlari orqali to’qimalarga o’tgan mineral elementlarning bazi birlari bevosita organik moddalar sintezida qatnashib, ularning tarkibiga kirsa, ayrimlari organik birikmalar tarkibiga kirmasalar xam tirik tuxumlarda bo’ladigan fiziologik biokimyooviy jarayonlarning borishida faol qatnashadilar.

Agar kesib olingan o’simlik qismlarini olovda kuydirsak, to’qimalarda bolgan uglerod, karbonat angidirid ko’rinishida, vodorod va kislorod suv bug’lari xolatida. Azot esa molekulyar azot formasida atmosferaga tarqalib ketadi.