O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti pedagogika va psixologiya kafеdrasi

1-rasm.
Id, Ego va super Ego ( Id (U), Ego (Men), Super-Ego (Kayvoniy-Men)²
Freyd topografik modeldan foydalanib, psixik hayotni uch darajasini ajratdi:

• 
  Ong
  
• 
  Ongoldi
  
• 
  Ongsizlik
  

Ong darajasi
Ong darajasi aniq damdagi insonning ma’lumotlarini sezgi va kechinmalaridan tashkil topadi.Ong miyada saqlanuvchi ma’lum kam foizli axborotlarni qamrab oladi. So‘ngra ma’lumotlar ong oldi yoki ongsizlik sohada yuklanadi.
Ongsizlik soha

• 
  Inson psixikasining eng chuqur va ahamiyatli qatlami ongsizlikdir. Bu ongga qanchalik bosim o‘tkazuvchi emotsiya va xotiralar orqali instinktiv qo‘zg‘alishlarini saqlovchi, ammo ushbu anglashilmagan materiallar ko‘pincha insonning kundalik faoliyatini belgilaydi.
  

Ongsizlik soha

• 
  Inson psixikasining eng chuqur va ahamiyatli qatlami ongsizlikdir. Bu ongga qanchalik bosim o‘tkazuvchi emotsiya va xotiralar orqali instinktiv qo‘zg‘alishlarini saqlovchi, ammo ushbu anglashilmagan materiallar ko‘pincha insonning kundalik faoliyatini belgilaydi.
  
• 
  Ongoldi soha, ba’zan xotiraga kirish mumkin bo‘lgan, o‘zida barcha tajribani kiritadi, ayni damda anglanilmagan, ammo tasodifiy yoki minimal kuch sarflash natijasida onga tez qaytishi mumkinligi.
  
• 
  U- psixikaning ongsizlik qismi bo‘lib, biologik instiktli mayllardan iborat: agressiya va seksual. U seksual mayl -libido bilan to‘yingan. Insonda yashirin energetik tizim bo‘lib, bu quvvat har bir kishida miqdori- doimiy o‘lchamga ega. Ongsiz va irratsional bo‘ladi. U qoniqish, ya’ni so‘ngida baxt, eng asosi inson hayotidagi asosiy maqsad tamoyiliga bo‘ysunadi.
  

• 
  MEN Ikkinchi tamoyil-gomeostaz- ichki muvozanatni saqlashga tendensiya. Men (Ego)-ong –doimiy ravishda U bilan nizoda bo‘ladi, seksual mayllar ta’sirida bo‘ladi. U jamiyat ta’siri ostida shakllanadi. Menga uch ta kuch ta’sir ko‘rsatadi:U, Kayvoniy Men va insonga o‘z talabalarini qo‘yuvchi jamiyat. MEN ular o‘rtasidagi uyg‘unlikni ta’minlashga harakat qiladi, qoniqish emas, balki reallik tamoyiliga bo‘ysunadi.
  

• 
  KAYVONIY MEN axloqiy standartlarni tashuvchi, shaxsning bu qismi tanqid, senzora, vijdon roli bajaradi. Agar Men U ga mos harakatni amalga oshirsa yoki unga mos qaror qabul qilsa, Kayvoniy Men unga qarshi chiqadi.Natijada aybdorlik, uyat, vidjon ta’nalari ko‘rinishidagi jazoni boshdan kechiradi.