O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “Biologiya” kafedrasi

bitta.Turli organizmlarda virusli kasalliklar
2. Viruslarning mag'lubiyati.
3.Hayvon viruslari.
3.Viruslarning xilma-xilligi.
Kalit so'zlar: eukariotlar, prokaryotlar, aktinomitsetlar, bakteriyalar, kapsulalar, flagellalar.
Turli organizmlarda virusli kasalliklar
Viruslar butun hujayra hayotini yuqtiradi, lekin viruslar hamma joyda bo'lishiga qaramay, hujayrali organizmlarning har bir turi o'ziga xos viruslar qatoriga ega bo'lib, ko'pincha faqat shu turni yuqtiradi. Ba'zi viruslar deyiladisun'iy yo'ldoshlarfaqat boshqa virus bilan kasallangan hujayralarda ko'payishi mumkin.
Hayvon viruslari
Hayvonlarda virusli infektsiyalar sabab bo'ladiimmun javob, bu ko'pincha patogen virusni yo'q qilishga olib keladi. Immunitet reaktsiyasi ham paydo bo'lishi mumkinvaksinalarfaol berishorttirilgan immunitetma'lum bir virusli infektsiyaga qarshi. Biroq, ba'zi viruslar, shu jumladaninson immunitet tanqisligi virusiva patogenlarvirusli gepatit, sabab immun javob qochishga muvaffaq bo'ladisurunkali kasallik.Antibiotiklarviruslarga ta'sir qilmaydi, lekin bir nechtasi ishlab chiqilganantiviral preparatlar. Viruslar chorvachilikda muhim patogenlar hisoblanadi. Viruslar kabi kasalliklarni keltirib chiqaradioyoq va og'iz kasalligiva "ko'k til" (Inglizblueton). uy hayvonlari, masalan,mushuklar,itlarvaotlar, agar emlanmagan bo'lsa, jiddiy virusli kasalliklarga moyil. Itlarparvoviruskichik DNK o'z ichiga olgan virus bo'lib, ko'pincha kuchukchalar uchun o'limga olib keladi. Biroq, ko'pchilik viruslar o'z xostlari bilan zararsiz birga yashaydi, hech qanday alomat yoki alomatlar ko'rsatmaydi.alomatlarkasallik.
Umurtqasiz hayvonlar viruslari
Baham ko'rmoqumurtqasizlarbarcha ma'lum hayvonlar turlarining taxminan 80% ni tashkil qiladi, shuning uchun ular har xil turdagi viruslarni yashirishlari ajablanarli emas. Eng ko'p o'rganilgan viruslar yuqadihasharotlar, lekin bu erda ham ular haqida mavjud ma'lumotlar parcha-parcha. Biroq, yaqinda boshqa umurtqasiz hayvonlarda virusli kasalliklar tasvirlangan. Ushbu viruslar hali ham yaxshi tushunilmagan va ba'zi kashfiyot hisobotlari ushbu kasalliklarning virusli tabiati aniq isbotlanmaguncha ehtiyotkorlik bilan qabul qilinishi kerak. Bundan tashqari, ushbu viruslar topilgan bir xil turdagi infektsiyalanmagan xostlarga nisbatan izolyatsiya qilingan viruslarning infektsiyaliligini tekshirish kerak. Hozirgi vaqtda viruslarning alohida oilasi aniqlangan, ular asosan artropodlarga, ayniqsa suv va nam muhitda yashovchi hasharotlarga ta'sir qiladi:iridoviruslar(Iridoviridae, danInglizUmurtqasizlarning iridescent viruslari - "umurtqasiz kamalak viruslari"; bu rang ta'sirlangan hasharotlar namunalarida kuzatiladi). Ular ifodalaydiikosahedralzarrachalar 120-180nmichki qismini o'z ichiga olgan diametrdalipidmembrana vagenomqo'sh ipli shaklidaDNK130-210 ming juftni o'z ichiga oladinukleotidlar. Hasharotlarni yuqtiruvchi boshqa viruslar: oilaBaculoviridae, kichik oilaEntomopoxvirinae oilalarPoxviridae, jinsDensovirusoilalarParvoviridae, oilalarning ba'zi viruslariRhabdoviridae,Reoviridae,Picornaviridae. Barcha umurtqasizlar singari,Asalariko'plab virusli infektsiyalarga moyil.