O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

3.Boshqarishning nazorat funksiyasi 
Mehmonxona  faoliyati  davlatdagi  qonunchilik,  ijrochilik  organlari  orqali  amalga 
oshiriladi,  ya‘ni  nazorat  qilinadi.  Boshqarish  nazorati  boshqaruv  faoliyatining  muhim 
vazifasidir.  Uning  mohiyati  shundaki,  nazorat  xavfli  holat  paydo  bo‗lishi  mumkin 
bo‗lgan  muammolarni  oldindan  aniqlash,  echimlarini  topish,  ular  o‗ta  jiddiy  bo‗lib 
ketmasliklari  uchun  zarur  va  yana  faoliyatni  muvaffaqiyatli  rag‗batlantirish  uchun  ham 
qo‗llanishlari mumkin. 
Nazoratning  asosiy  ma‘nosi  -  mehmonxona  faoliyatining  haqiqiy  natijalari  haqida 
ma‘lumotlarni  yig‘ish,  ishlov  berish,  tahlil  qilish,  ularni  rejadagi  ko‗rsatkichlar  bilan 
solishtirish,  og‗ishlarni  aniqlash,  bu  og‗ishlarning  sabablarini  tahlil  qilish,  qo‗yilgan 
maqsadlarga erishish uchun tadbirlar ishlab chiqish kabilardan iborat. 
Nazorat  uch  bosqichda  o‗tkaziladi:  nazorat  oldi,  joriy  va  yakuniy  (xulosaviy). 
Ularni  o‗tkazish  tartibida  uch  tadbir  bor:  ishlangan  standartlar  va  mezonlar,  ular  bilan 
muayyan natijalar, harakatlarga zarur o‗zgartirishlar qabul qilishni solishtirib ko‗rish. 
Nazorat  -  mehmonxona  o‘z  oldiga  qo‘ygan  maqsadlariga  erishishini  ta‘minlovchi 
jarayon.  
Boshqaruv nazoratining 3 qirrasi mavjud. Ular quyidagilardan:  
-standartlar  o‘rnatilishi,  ma‘lum  vaqt  oraligida  bajarilishi  kerak  bo‘lgan 
maqsadlarni yaqqol aniqlashdan iborat;  
-erishilgan natijani baholash va kutilgan natija bilan solishtirish;  
-to‘g‘rilash  va  aniqlik  kiritiladigan  jarayon,  4  ta  qaror  qabul  qilish  va  aloqa 
(kommunikatsiya, axborat almashinuv)ni talab etadi.  
To‘gri karor kabul kilish uchun mutanosib (adekvat) axborot kerak. Uni olish uchun 
ishonchli kommunikatsiya zarur bo‘ladi.  

---

 

20 
Biz biror-bir mehmonxonani ishlab turibdi deganimizda, unda ishlaydigan odamlar 
ma‘lum  bir  faoliyat  bilan  shug‗ullanishayotganligini  nazarda  tutamiz.  Ko‗pchilik 
odamlar  o‗z  faoliyatlarini  bir  kunini  (oylarni,  yillarni,  va  boshqalarni)  rejalashtirib 
olishadi.  Keyin  o‗sha  rejalarini  bajarish  uchun  kerakli  resurslarni  tashkil  etadilar.  Vaqt 
o‗tishi  bilan  bajargan  ishlarini  va  ilgari  oldiga  qo‗ygan  maqsad  va  vazifalar  bilan 
solishtiradilar.  Demak,  biror  oddiy  ishni  bajarish  uchun  ham  oqibatda  qanday  natija 
kutilayotganligi,  ishni  qanday  tashkil  qilish,  ishni  bajarilishiga  qiziqtirish  va  nazorat 
qilish  kerak  bo‗ladi.  Bularning  barchasi  boshqaruv  funksiyalari  bo‗lib,  rejalashtirish 
funksiyalari bilan uzviy bog‗langan bo‗ladi.  
Masalan,  nazorat  funksiyasining  bajarilishi  to‗g‗risida  olingan  axborot  menejerga 
uning  rejalari  (rejalashtirish  funksiyasi)  qanday  amalga  oshirilayotganligi  haqida  ham 
ma‘lumot beradi. Ayni paytda nazorat motivatsiyani hisobga olgan va tashkillashtirilgan 
(motivatsiya va tashkil etish funksiyalari) bo‗lishi  kerak.