O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti «tasdiqlayman»

Kognit maq
tiv o’quv sadlari
Nazariyb layoqiya ko‘nnkn	mm, aqliy tva alyar
Nazariy materialni eslash, nazariy o‘quv materialni tushunish, nazariy materialni taxlil qilish, nazariy bilim natijalarini

Psixon o’quv m,	otorik aqsadlari
Xatti xai bilan bo ko‘nikm soxasi	akatlar alar
Material bilan ishlash, asboblarni qo‘llash, asbob uskunalarni ishlata olish

Affektiv o’quv
maqsadlari

O‘zini tutish va xulq bilan bog‘liq ko‘nikmalar soxasi

Kasbga qiziqish,
mexnat qilishga
intilish, o‘rganishga
tayyorgarlik,
ma’suliyatni
anglagan xolda
faoliyat ko‘rsatish
O’QUV MAQSADLARINING
SOXALARI
1 - rasm. O‘quv maqsadlarining soxasi.

1. 
   Kognitiv o‘quv maqsadlari soxasi. Kognitiv o‘quv maqsadlari soxasi - o‘quv materiallari, ma’lumotlar, axborotlar, turli dalillar, tushunchalar, tamoyillar va metodlarni bilish (ya’ni xotirada saqlash va eslash) va ularni miyada kayta ishlash orkali tushunish, amalda qo‘llash, taxlil va Sintez kilish, baxolashni o‘z ichiga oladi. U bilimlarni yodda saqlash, ya’ni xotirani chiniktirish, intellektual aqliy kobiliyatlarni rivojlantirishni ko‘zda tutadi.
   

Amerikalik psixolog olim Bendjamin Blum tomonidan o‘rnatilgan "Blum taksonomiyasi" (2- rasm) bo‘yicha o‘rganish darajasi 6 pogonadan iborat bulib, kognitiv o‘quv maqsadlari soxasi ushbu pogonalar bo‘yicha farklanadi.

2 - rasm. O‘rganish pog‘onalari.

«Bilish» darajasi kognitiv soxaning eng quyi boskichi bo‘lib, u tushunchalar, dalillar va tamoyillarni eslash demakdir. Bu boskichda shaxs o‘zlashtirgan bilimlarini xotirada saqlashi va eslashi, ularni nomlashi va aytib bera olishi kerak.
«Tushunish» bosqichida o‘zlashtirilgan bilimlar moxiyati oydinlashtiriladi va anglab etiladi.
«Qo‘Hash» bosqichida o‘zlashtirilgan nazariy bilimlar turli shaqllarda qo‘llaniladi.
«Taxlil» bosqichi shaxsga o‘zlashtirilgan bilimlarni taxlilkilish imkonini beradi.
«Sintez» boskichi shaxsga o‘zlashtirilgan bilimlarni o‘zaro bir-biriga bog‘lash va umumiy aloqadorliklarni aniklash imkonini beradi.
«Baxolash» darajasi eng yukori boskich xisoblanadi. Bu bosqich olinganbilimlar asosida ma’lum kadriyatlarga ta’lukli xolatlarni baxolash, karor kabul kilish, muammolarni xal qilish va baxolash mezonlarini yaratish ko‘nikmalarini zlashtirishni nazarda tutadi.
SHuni ta’kidlash lozimki, xar bir daraja uzidan oldingi darajadagi bilimlarni uzlashtirishni taqozo etadi.

2. 
   Psixomotorik o‘quv maqsadlari soxasi.Bu o‘quv maksadlari soxasi amaliy ish jarayonlari orkali xosil kilinadigan ko‘nikma va malakalarni egallashni ko‘zda tutadi. Bunda psixika orkali boshqariladigan mushkul xarakatlari (motorik xarakatlar) amalga oshadi. Amaliy faoliyat olib borish, misol uchun, biror asbobni ishlata olish malakasiga ega bulish psixomotorik o‘quv maksadlari soxosiga taaluqlidir. Ushbu o‘rganish soxasi inson miyasi tomonidan boshqariladigan xarakatlarni ifodalaydi. Ular esa o‘z navbatida motorik (muskul xarakatlari bilan bog‘lik) ko‘nikmalarni talab etadi. Psixomotorik xarakatlar oddiy, urta va kompleks xarakatlarga ajratilishi mumkin.
   

3. Affektiv o‘quv maqsadlari soxasi.Affektiv o‘quv maqsadlari soxasi shaxsning atrof muxitga bo‘lgan munosabati, boshqa kishilar bilan o‘zaro muomalasi, xulki, jamoat
joylarida o‘zini tutishi kabi umuminsoniy kadriyatlarni o‘zlashtirishi bilan bog‘lik bo‘lgan kunikmalarni egallashni nazarda tutadi. Uni aniklashda maslak, manfaat, munosabat kadriyat, intizom, dunyokarash, xavfsizlik (xususan, mexnat xavfsizligi) kabi emotsional xolatlardan kelib chikiladi.
Xulosa kilib aytganda, ixtiyoriy ta’lim jarayoninio‘ maksadi xar uchala o‘quv maqsadlaridan iborat bo‘ladi. Nazariy darsda ko‘prok kognitiv soxa, amaliy ta’limda esa ko‘prok psixomotorik soxa buyicha bilimlarni egallashga e’tibor qaratish lozim. Affektiv soxaga kupincha uncha e’tibor berilmasdan kelinar edi. SHaxs kamolotiga yangicha nazar bilan karalayotgan va katta e’tibor berilayotgan bugungi kunda bu soxa yanada katta axamiyat kasb etib bormokda.
O‘quv maqsadlarini ifodalashda kuyidagilarga e’tibor berish kerak:

• 
  aniqquyilganligiga;
  
• 
  o‘lchanadiganligiga;
  
• 
  realligi, amalga oshirish mumkinligiga;
  
• 
  vaqt jixatdan belgilanganligiga.
  

O‘quv maqsadlarini ifodalashda muayyan anik ish yoki xatti-xarakatni ifodalovchi fe’llardan foydalaniladi.