O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

17.3.Ishlah chiqarishdagi yong’in xavfsizligi tavsifnomasini va yong’inga qarshi asosiy chora-tadbirlarni aniqlash.
Sanoat korxonasining ishlab chiqarish texnologiyasi, ishlatiladigan xom ashyosi, tayyorlanadigan mahsuloti va joylashgan binosining loyihasini hisobga olib yong'in chiqishiga, portlashga, yong'in chiqqan taqdirda uning tarqalishiga, shuningdek, yong'inning asoratiga asoslangan va portlashga xavflilik darajasi belgilanadi.
Albatta, har bir sanoat korxonasida yong’in xavfi avvalo u yerda ishlatilayotgan xom-ashyoning va chiqarilayotgan mahsulotning yong'inga xavflilik darajasi bilan o’lchanadi. Masalan, korxona gazsimon yonuvchi moddalar ishlatib, oladigan mahsulot yengil alangalanuvchi suyuqlik holatida bo’lsa, unda yong'inning tarqalib ketish ehtimoli bo'lib, bundan korxona juda katta zarar korishi mumkin.
Sanoat korxonalarida ishlatilayotgan moddalarning fizik-kimyoviy xususiyatlarini hisobga olgan holda me'yor va qoidalar (ONTP 24-86) asosida barcha sanoat korxonalari yong’in va portlash xavfi bo’yicha olti darajaga bo’linadi (A, B, V, G, D, E).
Yong'in xavfsizligi darajasining tavsifnomasi DAN (Davlat andozasi) asosida tavsiflanadi (baholanadi).
A darajali yong'in va portlashga xavfli sanoat korxonalari. Yong'in xavfsizligi bilan bog'liq bo'lgan A darajali ishlab chiqarish - bu yoki portlashning xavfli, ishlatiladigan moddaning kislorod yoki suv ta'sirida yohud o't olish harorati 28°С (yoki undan kam), bosim 5 KP gacha bo'lgan sharoitlar.
Bunga benzin yoki oson buglanib o't oladigan saqlash omborlari, akkumulyatorlar bilan bogliq qurilmalar, siqilgan yonuvchi gazlarnOi ballonlarda saqlash-tarqatish omborlari, oltingugurt, uglerod, efir, atseton va boshqa shunga oxshash moddalar ishlab chiqaradigan korxonalar kiradi.
B darajali portlash va yong’inga xavfli sanoat korxonalar. Yong’in xavfsizligi bilan bogliq B darajali ishlab chiqarish - bu o't olish harorati 28°С dan 61°С gacha bo'lgan, hamda ishlab chiqarish jarayonida o't olish haroratigacha qizdirilgan suyuqliklar, chang va tolalar bo’lgan holda bu gaz, suyuqlik va changlar xonada 5 KP dan koproq miqdorda toplanib, yonuvchi-portlovchi gazlar havo hajmiga nisbatan 10% ni tashkil qiladigan (mazut, yonilg'i-moy xo'jaligi va hokazo) ishlab chiqarishdir.