O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/247
Sana16.07.2021
Hajmi4,73 Mb.
#120893
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   247
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Boylik  va  pul  nazariyalari.  Merkantilistlardan  farqli  ravishda, 
U.Petti  fikri  bo‗yicha  nafaqat  qimmatli  metall  va  toshlar  hamda  pul 
boylik hisoblanadi, balki mamlakatning yeri, uylar, kemalar, tovarlar va 
hatto  uy  jihozlari  ham  boylikni  tashkil  etadi.  Bu  masala  bo‗yicha  o‗z 
fikrini rivojlantirib, bizning davrda keng tarqalgan «Mehnat – boylikning 
otasi, yer esa uning onasi» degan iborani ishlatdi.  
  
Uilyam Petti (1623–1687)
 


91 
 
 
Mamlakat  boyligini  ko‗paytirish  uchun  U.Petti  qamoq  jazosi 
o‗rniga  pul  jarimasini  joriy  etish  zarurligini,  pul  to‗lashga  «qurbi 
yetmagan o‗g‗rilarni» esa «qullikka» mahkum etishni, ishlashga majbur 
qilishni tavsiya  etadi. Bu  merkantilistlarga  qarama-qarshi  tarzda boylik, 
eng  avvalo,  mehnat  bilan  yaratilishini  bildiradi,  ya‘ni  xo‗jalik 
hayotidagi pulning «asosiy» vazifasini inkor etadi.  
 
U.Petti  bu  fikrni  rivojlantirib,  chetga  pul  chiqarishni  taqiqlash 
bema‘ni  narsa  ekanligini  ko‗rsatib  o‗tadi.  Davlatning  bunday  xatti-
harakati uning fikri bo‗yicha, mamlakatga chetdan tovar keltirishni man 
etish bilan bir narsadir. U.Petti bu fikrlari bilan o‗zini pulning miqdoriy 
nazariyasi  tarafdori  ekanligini  ko‗rsatdi  va  muomala  uchun  zarur 
bo‗lgan pul miqdori to‗g‗risidagi qonuniyatni tushunganligini namoyish 
etdi.  Ammo  uning  iqtisodiyotdagi  pulning  vazifasini  yuzaki 
tushunganligi aniq ko‗rinadi. Bir tomondan, pulning miqdoriy nazariyasi 
haqiqatdan  ham  «pul  o‗z-o‗zidan  boylik  mazmunini  anglatmasligini» 
ko‗rsatdi,  ikkinchi  tomondan  esa  –  U.Petti  va  undan  keyingi  boshqa 
klassik  iqtisodiy  nazariya  mualliflari  M.Blaug  so‗zi  bilan  aytganda,  u 
(pulning miqdoriy nazariyasi) asosiy e‘tiborni pulning muomala vositasi 
sifatidagi  vazifasiga  qaratgan  holda  tovar  va  pul  bozorlari  o‗rtasidagi 
o‗zaro  bog‗liqlikni  keltirib  chiqaruvchi  pulning  qimmatni  saqlash 
vositasi sifatidagi funksiyasini inkor etdi.  
 
Shuning  uchun  merkantilizmga  nisbatan  to‗g‗ri  tanqidlari  bilan 
birga  U.Pettining  bu  borada  noto‗g‗ri  tushunchalari  ham  bo‗lgan. 
Masalan,  u  savdo  va  savdo  kapitalining  milliy  boylik  yaratishdagi 
ishtirokini  inkor  etdi  va  hatto  savdogarlar  sonini  ancha  kamaytirishni 
qattiq  turib  ma‘qulladi.  U.Petti  savdogarlarni  davlatning  «qonini» 
taqsimlash  bilan  shug‗ullanuvchi  «o‗yinchilar»ga  o‗xshatadi.  U  «qon» 
deganda qishloq xo‗jaligi va sanoat mahsulotlarini nazarda tutadi. 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish