O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Valras siyosatda 
Valras 
o‗zining 
sof 
iqtisodiyotini 
iqtisodiy 
siyosatni 
shakllantirishda  qurol,  deb  biladi.  U  o‗zini  jamiyatshunos,  deb 
hisoblagan,  lekin  Marks  va  utopist  jamiyatshunos  Simon  qarashlariga 
chuqur  e‘tibor  qaratgan.  U  iqtisodiy  nazariya  resurslarni  taqsimlash 
mukammal  musobaqa  ostida  joylashganini  qo‗pol  namoyon  qilib 
omadsizlikka uchragan, deydi. 
U hukumatning qonuniy yo‗l bilan mukammal raqobatchi bozorlar 
yaratish  fikrini  qo‗llab-quvvatladi.  Shu  bilan  bir  vaqtda  Valras 
aralashmaslikning  namoyondasi  emasdi:  u  hukumat  aralashishiga 

---

215 
 
muhtoj  bo‗lgan  ko‗plab  sohalarni  topdi.  Balki  uning  bozor 
sotsializmining  himoyachisi  sifatida  xarakterlanishi  bejizga  emasdir.  U 
yer  ijarasi  mehnatsiz  foydani  ifodalashini  va  bu  hukumatda  ko‗payishi 
borasida  Millga  ergashdi.  Mukammal  raqobatbardosh  bozorlar  va  yer 
ijarasini  haqli  foyda  manbasi  sifatida  qabul  qilish  bekor  qilinishi  bilan 
foydani  taqsimlash  jiddiy  nohaqliklarga  olib  kelmaydi.  U  umumiy  olib 
qaraganda  chap  taraf  sotsialistlari  bilan  tartibli  ,  aralashmaslik  siyosati 
namoyondalari 
bilan 
qattiq 
chegara 
chizmoqchi 
edi. 
Uning 
raqobatbardosh  bozorlardagi  umumiy  muvozanat  jamiyat  foydaning 
maksimumini  olib  kelishini  isbotlashga  urunishlari  iqtisodchilar 
tomonidan doimiy inkor etilgan yoki unutilgan. Keyinchalik Nut Viksel 
(1851-1926)  Valras  xulosasi  barcha  shaxslar  bir  xil  daromad 
funksiyalariga  ega  bo‗lishganda  va  bir  xil  foyda  olishgandagina 
tasdiqlanishini aytadi
33
. 
Valrasning  modeliga  ta‘sir  ko‗rsatgan  uning  sotsialistik  qarashlari 
1930-yillar  nazariyachilari  tomonidan  kengaytirildi  va  sotsializm-
kapitalizm, deb tanilgan munozaraga sabab bo‗ldi.