O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

yechish:

bundan ko’rinib turibdiki, harorat oshishi bilan zichlik kamayadi.
Neft yoki neft mahsulotlarining bosimga bog’liq holda zichligini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi.
(2)
bu yerda (1/Pa) – siqiluvchanlik koeffitsienti deb ataladi, K=1/ esa suyuqlikning taranglilik modeli (bosim oshgani sari suyuqlik qandaydir miqdorga siqiladi).
Masalan modulning o’rtacha qiymati benzin uchun 1·10⁹ Pa (1000 MPa), kerosin, dizel yoqilg’ilari va neft uchun 1,510⁹ Pa (1500 MPa).
Kerosinning bosimi 1 atm dan 3,5 atm ga o’zgardi. Kerosinning boshlang’ich holatidagi, ya’ni 20⁰ dagi zichligi 780 kg/m³ bo’lsa, uning keyingi holatidagi zichligi aniqlansin.

Bosim 3,5 marta oshganda kerosinning zichligi 0,1 marta oshadi.
Bosim va haroratni hisobga oluvchi umumlashgan formula quyidagicha

25⁰ haroratdagi dizel yoqilg’isining bosimi 3,5 atm dan 6,5 atm ga o’zgardi, harorati esa 32⁰ ga oshdi. Dizel yoqilg’isining 20⁰ haroratda va 1 atm dagi zichligi 845 kg/m³, uning zichligi necha foizga o’zgaradi.
1. 25⁰ haroratdagi dizel yoqilg’isining zichligi aniqlanadi:

2. 32⁰ haroratdagi dizel yoqilg’isining zichligi aniqlanadi:

3. Dizel yoqilg’isi zichligining necha foizga o’zgarishini hisoblaymiz.
;


Misol. NV1BP-44-18-12-2-I – suqma nasos, silindr bо‘yicha bajarilish B (qalin devorli, yaxlitli), yuqori tarkibli qumni ishlatishda (1,3 g/l .dan katta), shartli diametri 44 mm, plunjerning yurish yо‘li 1800 mm, napori 1200 m, ikkinchi guruhli о‘tqazish va korroziyaga chidamli.

1. 
   Misol. NN2B-57-30-12-1 – tashqi nasos, B bо‘yicha silindr bajarilgan (qalin devorli, yaxlit), shartli diametri 57 mm, plunjerning yurish yо‘li 3000 mm, napori 1200 m, birinchi guruh о‘tqazish va haydaydigan muhitiga chidamli normal bajarilgan.