O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

4-Modul. Byudjet nazorati va xorijiy mamlakatlarda byudjet jarayonini tashkil 
etish 
 
21-mavzu. Byudjet nazoratini tashkil qilish 
Byudjet nazoratining mazmuni, printsiplari va ahamiyati. Byudjet nazoratining 
respublika darajasida va mahalliy darajada amalga oshirilishi. Byudjet nazoratining 
turlari: taftish; tekshirish; o‘rganish. Byudjet nazoratining shakllari: dastlabki, joriy, 
so‘nggi nazorat. Byudjet nazoratining usullari: yoppasiga nazorat, tanlanma nazorat, 
kompleks nazorat, mavzuli nazorat, muqobil nazorat. Byudjet nazorati organlari, 
ularning guruhlanishi. Byudjet nazoratini amalga oshiruvchi organlarning vazifalari, 
huquq va majburiyatlari. G‘aznachilik bo‘linmalari tomonidan amalga oshiriladigan 
davlat moliyaviy nazorati. Moliya vazirligi Davlat moliyaviy nazorati boshqarmasi va 
uning hududiy bo‘linmalari tomonidan amalga oshiriladigan nazorat ishlari.
 
 
22-mavzu. Xorijiy mamlakatlar byudjet tizimi va byudjet jarayoni 
Xorijiy mamlakatlarda davlat byudjeti va byudjet tizimining o‘ziga xos 
xususiyatlari. Xorijiy davlatlarda byudjet qurilishi modellari. Federal va munitsipal 
hukumatlarning byudjet borasidagi huquq va majburiyatlari. Xorijiy mamlakatlarda 
byudjet jarayonini tashkil etish xususiyatlari. Byudjet jarayoni ishtirokchilari, 
ularning byudjet huquqlari. Qonun chiqaruvchi va ijroiya organlarning byudjet 
borasidagi vakolatlari. Xorijiy davlatlarda davlat byudjeti taqchilligi masalalari. 
Taqchillikni boshqarish usul va vositalari. Xorijiy davlatlarda davlat qarzi, uni 
boshqarish masalalari. Xorijiy davlatlar iqtisodiyoti va davlat byudjetining holati
. 
 
 
3. Laboratoriya ishlarini tashkil etish bo„yicha ko„rsatmalar 
Fan bo‗yicha laboratoriya ishlari o‗quv rejada ko‗zda tutilmagan. 
4. Mustaqil ta‟limnining shakl va mazmuni 
Mustaqil ta‘lim talabaning bajaradigan ilmiy izlanishi bo‗lib, davlat 
byudjetinio‗rganishda fanning biror bir mavzusini to‗laroq o‗zlashtiradi va mavzu 
belgilangan shaklda bajariladi. Mustaqil ishni bajarishdan maqsad, talabaning o‗qishi 

---

488 
davomida olgan bilimini mustahkamlash, chuqurlashtirish va umumlashtirishdan 
iboratdir. 
Talabalar auditoriyada yoki masofaviy ta‘limdan foydalangan holda pedagog-
xodimlarning ma‘ruzasini tinglaydilar, misol va masalalar echadilar. Bundan tashqari 
ayrim mavzularni kengroq o‗rganish maqsadida qo‗shimcha adabiyotlarni o‗qib 
referatlar tayyorlaydi hamda mavzu bo‗yicha professor o‗qituvchi tomonidan 
berilgan mustaqil ish vazifalarini bajaradilar
. 
Mustaqil ta‘limni tashkil etishning mazmuni: talabalar mustaqil ishlari 
mavzulari kelgusida bajariladigan kurs ishlari va bitiruv malakaviy ishlari mavzulari 
bilan uzviylikda bajariladi. Mustaqil ta‘lim uchun o`quv va ishchi o‗quv rejada 
ajratilgansoat talabaning amaliy mashg‗ulotlarga tayyorgarlik ko‗rishi, oraliq 
nazoratlarda, yakuniy nazoratda va boshqa mustaqil shug‗ulanishini o‗z ichiga oladi.