O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

IV.
 
O„quv fanning maqsadi va vazifasi 
―Davlat byudjeti‖ fanining asosiy maqsadi – talabalarda davlat byudjeti haqida 
nazariy bilimlarni shakllantirish, byudjet munosabatlarini to‗g‗ri tashkil qilish 
bo‗yicha amaliy ko‗nikmalarni hosil qilishdan iborat. 
Fanning vazifasi – talabalarga davlat byudjetining mohiyati, byudjet qurilishi 
va byudjet tizimi, davlat byudjetining huquqiy asoslari, byudjet siyosati, byudjet 

---

471 
tizimini boshqarish, byudjetlararo munosabatlar, byudjet tasnifi, davlat byudjeti 
daromadlari va xarajatlari tizimi, davlat byudjetining holati hamda byudjet jarayoni, 
davlat byudjeti g‗azna ijrosini tashkil qilish, byudjet tashkilotlarini moliyalashtirish 
asoslari, davlat byudjetidan ta‘lim tizimi xarajatlarini, sog‗liqni saqlash xarajatlari, 
madaniyat xarajatlari, ijtimoiy ta‘minot xarajatlari, aholini ijtimoiy qo‗llab-quvvatlash 
xarajatlari, iqtisodiyot xarajatlari, davlat hokimiyati, boshqaruvi, sud, prokuratura 
organlarini saqlash xarajatlarini, byudjet nazorati haqida nazariy-amaliy bilimlarni 
o‗rgatishdan iborat. 
Fan bo‗yicha talabalarning bilim, ko‗nikma va malakalariga qo‗yidagi talablar 
qo‗yiladi: 

byudjet tizimi, byudjet tuzilishi, davlat byudjetining mohiyati, zarurligi va 
funksiyalari; 

byudjet siyosatining mazmuni, vazifalari, rivojlanish bosqichlari; 

byudjet tizimini boshqarish va tartibga solish asoslari; 

xorijiy mamlakatlar byudjet tizimi va byudjet jarayoni; 

byudjet daromadlari va xarajatlari tarkibi va tuzilishi; 

byudjet daromadlarining shakllanish manbalari; 

byudjet xarajatlarining tarkibi va tuzilishi; 

respublika byudjeti va mahalliy byudjetlar o‗rtasidagi byudjetlararo 
munosabatlarning shakllari; 

byudjet munosabatlarini tashkil etish shakllari haqida
tasavvurga ega 
bo„lishi
; 

byudjet tizimi rivojlanishining qonuniyatlarini; 

davlat byudjeti holatini baholash va tahlil qilishni; 

byudjet istiqbolini belgilash asoslarini; 

byudjet jarayonining tashkil etilishi va o‗ziga xos xususiyatlarini; 

respublika byudjeti hamda mahalliy byudjetlar o‗rtasidagi yaxlitlik hamda 
vakolatlar taqsimotidagi tafovutlarni; 

markaziy va mahalliy hokimiyat organlari byudjet vakolatlari asoslarini; 

O‗zbekiston Respublikasining moliya-byudjet qonunchiligi asoslarini; 

davlat byudjeti rivojlanish strategiyasi va taktikasini; 

byudjetning g‗azna ijrosini tashkil etish nazariyasi va amaliyotini; 

byudjet tizimini tashkil etish tamoyillarini
bilishiva ulardan foydalana olishi
; 

byudjet ko‗rsatkichlarining prognoz hisob-kitobini tuzish, byudjet ijrosi 
yakunlarini tahlil etish; 

byudjet tizimini boshqarish organlari faoliyatini tashkil etish va natijalarini 
baholash; 

byudjet tizimi va byudjet qurilishining hozirgi zamon holati va rivojlanish 
qonuniyatlarini tahlil qilish; 

byudjet nazorati organlari faoliyatini tashkil etish; 

byudjet mablag‗lari oluvchilar va byudjet tashkilotlari majburiyatlarini 
bajarish; 

byudjet tizimi byudjetlari faoliyatini tartibga solish; 

---

472 

g‗aznachilik xizmati ishini tashkil etish; 

byudjet ijrosi va byudjet tashkilotlari smetalari ijrosi bo‗yicha hisobotlarni 
tuzish va tahlil etish; 

byudjet ijrosi natijalarini tahlil qilish; 

byudjet mablag‗larini oluvchilar moliyaviy rejalarini ishlab chiqish, byudjet 
me‘yorlarini qo‗llash, rejalarning to‗g‗riligini tekshirish; 

byudjetni 
boshqarish 
organlari 
faoliyatida 
zamonaviy 
kompyuter 
texnologiyalardan foydalanish; 

byudjet amaliyotiga oid huquqiy-me‘yoriy hujjatlardan maqsadga muvofiq 
foydalanish; 

davlat byudjetining rivojlanish qonuniyatlarini aniqlash maqsadida ilmiy 
tadqiqotlarni o‗tkazish bo‗yicha 
ko„nikmalarga ega bo„lishi
; 

byudjet resurslarini boshqarishning asosiy usullarini qo‗lash;

makrodarajada va hududlar miqyosida davlat byudjet siyosatining 
ustuvorliklarini aniqlash va baholash; 

byudjet jarayonini, davlat byudjeti g‗azna ijrosini samarali tashkil etish; 

byudjet mablag‗laridan investitsion maqsadlarda foydalanish; 

byudjet daromadlarini shakllantirish va xarajatlarni optimallashtirish 
usullarini qo‗llash; 

byudjet tashkilotlari xarajatlarini rejalashtirish va moliyalashtirish; 

ijtimoiy sohalarni byudjetdan moliyalashtirish mexanizmlarini qo‗llash; 

iqtisodiyot tarmoqlari taraqqiyotida byudjet mexanizmlaridan foydalanish; 

byudjet tizimi byudjetlari faoliyatini tartibga solish uslublaridan foydalanish 
malakalariga ega bo„lishi kerak
.