O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt tеxnikа univеrsitеti


O‘lchаnаdigаn kаttаlik, o‘lchаsh infоrmаtsiyasi, signаl, uning turlаri



Download 6,68 Mb.
bet5/145
Sana21.06.2022
Hajmi6,68 Mb.
#686982
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   145
Bog'liq
2 5469650820075099970

2.3. O‘lchаnаdigаn kаttаlik, o‘lchаsh infоrmаtsiyasi, signаl, uning turlаri.

Ko’pincha kattalikning o’rniga parametr, sifat ko’rsatkichi, tavsif (xarakteristika) degan atamalarni ham qo’llanishiga duch kelamiz, lekin bu atamalarning barchasi mohiyatan kattalikni ifodalaydi.


Muayyan guruhlardagi kattaliklarning orasida o’zaro bog’liqlik mavjud bo’lib, uni fizikaviy bog’lanish tenglamalari orqali ifodalash mumkin.
Masalan, vaqt birligidagi o’tilgan masofa bo’yicha tezlikni aniqlashimiz mumkin. Mana shu bog’lanishlar asosida kattaliklarni ikki guruhga bo’lib ko’riladi: asosiy kattaliklar va hosilaviy kattaliklar.
Asosiy kattaliklar – deb, ko’rilayotgan tizimga va shart bo’yicha tizimning boshqa kattaliklariga nisbatan mustaqil qabul qilib olinadigan kattalikka aytiladi. Masalan, masofa (uzunlik), vaqt, temperatura, yorug’lik kuchi kabilar.
Hosilaviy kattalik – deb tizimga kiradigan va tizimning kattaliklari orqali ifodalanadigan kattalikka aytiladi. Masalan , tezlik, tezlanish, elektr qarshiligi, quvvat va boshqalar.
Kattaliklarning sifat tavsiflarini rasmiy ravishda ifodalashda o’lchamlikdan foydalaniladi.
Kattalikning o’lchamligi – deb shu kattalikning tizimdagi asosiy kattaliklari bilan bog’liqligini ko’rsatadigan va proporsionallik koeffitsientini birga teng bo’lgan ifodaga aytiladi.
Kattalikning qiymati deganda, unung o’lchamini muayyan sonli birliklarda ifodalanishini tushunamiz.
Kattalikning o’lchami – ayrim olingan moddiy ob’yekt, jism, hodisa yoki jarayonga tegishli bo’lgan kattalikning miqdori bo’lib hisoblanadi.
Kattalikning qiymati – qabul qilingan birliklarning ma’lum bir soni bilan kattalikning miqdor tavsifini aniqlash.
Kattalikning qiymati uni o’lchash birligining o’lchami {x} va sonli qiymati bilan ifodalanadi.
X=q {x}
Kattalikning birligi deb – ta’rif bo’yicha qiymati 1 ga teng qilib olingan kattalik tushuniladi.
Kattalikning birligi ham asosiy va hosilaviy birliklarga bo’linadi

Download 6,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   145




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish