O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti


-rasm. “Mckinsey 7S” tahlili modeli



Download 3,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/101
Sana31.12.2021
Hajmi3,2 Mb.
#206674
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   101
Bog'liq
1829-Текст статьи-4007-1-10-20200627

3.2-rasm. “Mckinsey 7S” tahlili modeli
17
 
 
 
 
Differentsiatsiya  kuchayib  borgan  sari  har  bir  sotuvchi  absolyut 
(mo’tloq)  monopoliyaga  ega  bo’ladi,  ammo  shu  bilan  birga,  o’rnini  bosa 
oladigan  boshqa  mahsulot  ishlab  chiqaruvchining  nomukammal 
raqobatiga uchraydi. Shundan kelib chiqib, barcha sotuvchilar «raqobatchi 
monopolistlar»  bo’lib,  «monopolistik  raqobat»  kuchlari  ta’siri  sharoitida 
ish yuritadilar. 
Sotuvchi-monopolist  qo’shimcha  harajatlar  qilish  yo’li  bilan 
sotilayotgan  mahsulot  hajmini  oshirishi  (bunda  tovar  bahosi  pasayishi) 
mumkin. Boshqa xuddi shunday tovar sotuvchilar esa buni darhol amalga 
oshira  olmaydi  deb  raqobatdosh  tovar  markasi  bahosini  pasaytirish  yoki 
yangisini  i.ch.  davomida,  xuddi  shunday  choralar  boshqa  raqobatchi 
tomonidan qo’llanilishi mumkinligidan behavotir bo’ladi. 
       Raqobatning  baholanmaydigan  omillari  qatoriga  tovarlar  sifati  va 
reklama  kiradi  va  ular  individual  yoki  alohida  xususiyatlarga  egadir. 
Differentsiatsiya  mahsulotning  o’z  ma’lum  xususiyatlari  asosida 
shakllanishi,  masalan,  alohida  xususiyatlar  -  firma  markasi,  firma  nomi, 
                                                 
17
 
Porter, M. E. The Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. NY: Free Press, 2010. 
 


51 
 
qadoqlash yoki tara (agar ular bo’lsa) bo’yicha yoki sifat, shakl, rang, stil 
asosida individual xususiyatlari bilan belgilanadi. 
Differentsiatsiyalashgan mahsulot baho muammosi raqobatli talab va 
harajat  egri  chiziqlari  doirasiga  kiritilishi  mumkin  emas,  bu  avvaldan 
xulosalardagi  xatolarga  olib  keladi;  baho  haddan  tashqari  past,  ishlab 
chiqarish  masshtabi  -  juda  katta,  korxonalar  soni  -  juda  kichik  bo’lib 
chiqadi.  Bundan  tashqari  raqobatning  yana  ikkita  jihati:  differentsiatsiya 
va  sotish  harajatlari  butunlay  tushib  qoladi.  Shu  sababli  baholarni  to’la 
bilmaslik mahsulotga talab elastikligi (qayshiqoqlik)ni pasaytiradi, bu esa 
reklama  talabning  elastikligini  oshirishi,  baholar  raqobatini  esa  ancha 
keng  qilishiga  o’xshaydi  va  baholar  yordamida  talab  etiladigan 
qo’shimcha  harajatlarni  qoplaydi.  Raqobat  kurashi  evolyutsiyasi  tovar 
sifatini oshiradi (buni patent, mualliflik huquqlari, firma himoya belgilari, 
firma  alohida  qadoqlash  usuli,  mahsulot  sifatini  yaxshilash  maqsadida, 
firmaning qulay joylashuvi). Reklama esa, erkin raqobat sharoitidan farqli 
ravishda, bozorlar qo’shilib ketishiga yo’l qo’ymaydi.  
Baholanmagan raqobat omillari firmani haridorlar talabini qondirish 
uchun  yangi  imkoniyatlar  qidirishga  undaydi,  ularga  «havasning  pullik 
qoidalari» ni singdirib boradi. 
Ishlab  chiqarish  va  sotish  harajatlari  kontseptsiyasida  harajatlar 
fabrika  doirasida  tovarlarni  ishlab  chiqarishga  ketgan  sarflardangina 
(birinchi)  emas  deb  qaraladi.  Transport  (tashish),  sartirovka  (ajratish), 
saqlash,  uylarga  yetkazish  harajatlari  (ikkinchi)  mavjud  bo’lib,  ular 
talablarni  qondirish  uchun  yanada  yaxshi  qulayliklar  yaratadi.  Ikki  xil 
ko’rinishdagi  harajat  o’rtasida  chegara  o’tkazish  (ishlab  chiqarish 
harajatlari,  sotish  harajatlari)  taklif  va  talab  o’rtasidagi  farq  kabi  qiymat 
nazariyasida  fundamental  ahamiyat  kasb  etadi.  Sotish  harajatlari  Mazkur 
maxsulotga  talabni  oshiradi,  ishlab  chiqarish  harajatlari  uning  taklifini 
oshiradi. 
       Raqobatning  baholanmaydigan  omillari  qatoriga  tovarlar  sifati  va 
reklama kiradi va ular individual yoki alohida xususiyatlarga egadir. 
 

Download 3,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   101




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish