O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

4. O’rganishga oid izlanishlar va asosiy tushunchalar 
Afsuski, ammo haqiqat, ba’zi akademiklar talabalarni qay tarzda o’qishlari 
haqida qonuniy bilimga ega bo’lmay turib ta’lim berishadi. Ko’p ma’ruzachilar 
o’zlari qanday o’qiganliklarini yaxshi o’qiy olishlarini bilishadi, ammo ularning 
talabalari qanday o’qishlarini zaruriy tarzda hisobga olishmaydi va ular ta’lim 
berayotgan yo’lda umuman o’rganish sodir bo’ladimi yo’qmi bashorat qilishmaydi.
Biz dunyoni qanday tushunishimiz, qabul qilishimiz va ma’no chiqarishimiz 
haqida o’rganamiz (Marton and Booth, 1997). Ammo “o’qish” yagona narsa emas, u 
o’z ichiga mavhum prinsiplarni boshqarish, isbotlarni tushunish, aniq ma’lumotlarni 
yodda saqlash, metod, texnika va yondashuvlarga ega bo’lish, fikrlar bilan tanishish, 
sabablarini topish va mulohaza qilish, yoki maxsus holatlarga oid ko’nikma 
uyg’otish, bular hammasi o’zgarish haqida. 
Yuzma-yuz o’qishdan ko’ra masofadan turib o’qish yoki elektron o’qish 
ko’payib bormoqda, lekin hanuz bu bobda keltirilgan teoriya va fikrlar e’tiborga 
olinishi kerak. Oliy ta’limda talaba o’qishi uchun rag’batlantirish va baho berish 
katta rol o’ynaydi, bu mavzular 3 va 10 bo’limda keng yoritilgan. 
Talabalar o’rganishiga oid ba’zi muhim fikrlar haqida umumiy ta’surot 
berishga mo’ljallangan. Bo’lim umumiy o’qish modellari va oliy ma’lumotga tegishli 
teoriyalarni tasvirlab, ma’ruzachilar o’qitishni shu fikrlar bilan bog’lagan 
“muommoli vaziyat”lardan misol keltirgan, hamda bu fikrlarni o’qitish va baho 
berishdagi yuqori natijalarini ko’rsatadi. Biz umid qilamizki, o’quvchilar bu fikrlarni 
inobatga olishadi, uyushtirish, tushunish va mukammallashtirishda foydali bo’lgan 
bu fikrlarni intizom ishlatishadi. 
Xulosa qilib aytganda, O‘zbekistonda kasb ta’limi islohotlarini amalga 
oshirishdan asosiy maqsad ta’lim-tarbiya jarayonini yuqori cho‘qqilarga olib 
chiqishdir. Islohotlarni amalga oshirish zaruriyati kasb pedagogikasi fani oldiga 
ko‘proq ijodiy xarakterdagi ilmiy tadqiqot ishlarini yaratish vazifasini 
qo‘ymoqda. Hozirgi zamon har tomonlama etuk mutaxassis kadrlarni o‘qitish, 
ularni zamonaviy texnologiyalar bilan qurollantirishni talab etadi. Ko‘zlangan 
maqsadga erishish uchun ta’limning eski usullaridan voz kechish, faqat muayyan 
bilimlar majmuigagina ega bo‘lgan yosh kadrlarni tayyorlashdan o‘zining butun 
bilim va imkoniyatini namoyon etishga qodir, yuksak axloqli, har tomonlama etuk 
insonni tayyorlashga o‘tish kerak. Kasbiy pedagogikaning jahon miqyosida 
erishgan yutuqlari darajasini, axloqiy-estetik me’yorlar rivoji ustuvorligi hisobga 
oluvchi milliy ta’lim muassasasiga tayanuvchi, milliy madaniyat o‘chog‘i 
hisoblanuvchi, shu bilan birga madaniyatlarning oqilona dialogini olib borishga 
qodir uzluksiz ta’limni rivojlantirish strategiyasi haqidagi masala dolzarb bo‘lib 
qoldi. Bunday ta’lim umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi va 
oliy ta’lim muassasalarida rivojlantirilishi va mustahkamlanishi lozim.