O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «bank ishi»

2- jadval
O`zbekiston Respublikasida 2018-yil davomida inflyatsiyaning asosiy ko`rsatkichlari, (o`tgan yilning mos davriga nisbatan baholarning o`sishi, %da)

Inflyatsiya dinamikasi va prognozi. 2018 yilda inflyatsiya 14,3% ni tashkil etdi. Markaziy bankning qayd etishicha, yil oxirida inflyatsiya bosimi yuqoriligicha qoldi, bu omilning ham talab, ham chiqim tomondan ta’siri bilan izohlanishi mumkin. Misol tariqasida ichki talabning dinamikasi, tartibga solinadigan narxlarning o’sishi va valyuta kurslari dinamikasining ta’siri kabi omillarni keltirish mumkin. Qayd etilishicha, 2018 yil sentyabr oyida qayta moliyalash stavkasining o’sishi kreditlash sharoitlarining keskinlashuviga olib keldi, natijada kreditlashning o’sish sur’atlari normallashdi. 2019 yil yakunlari bo‘yicha inflyatsiya prognoz koridorining (13,5-15,5%) yuqori chegarasiga yaqin darajada shakllandi va 15,2 foizni tashkil etgan.
Talab inflyatsiyasi. Inflyatsiyaning ushbu turi mamlakat aholisi va xo`jalik sub`ektlarning daromadlari haqiqiy ishlab chiqarilgan mahsulotlar, bajarilgan ishlar hamda ko`rsatilgan xizmatlar miqdoridan tez o`sadi. Odatda, talab inflyatsiya aholining to`liq ish bilan ta`minlangan holatda yuzaga chiqadi. Aholining daromadlarinig tez sur`atda o`sishi natijasida mahsulotlarga, bajarilgan ishlar va ko`rsatiladigan xizmatlari bo`lgan narx-navo oshadi. Bunday holatda alabnig har qanday o`sishi narx-navoning o`sishiga olib keladi. Bu inflyatsiyaning sabablari kuydagilar bulishi mumkin:
a) har xil jarayonlar va tarkibiy uzgarishlar tufayli mehnat unumdorligining pasayishi natijasida maxsulot ishlab chikarishga ketgan xarajatlar oshadi. Umuman xalk xujaligi buyicha ishlab chikarish hajmi, binobarin, tovarlar buyicha taklif kiskaradi va tovarlar bahosi oshadi. Korxonalarning foyda hajmi kiskaradi.
b) har xil yangi xizmat turlari paydo buladi ishlab chikarishga nisbatan kam mehnat unumdorligida yukori ish haki olishga imkoniyat tugiladi. Natijada tovar va xizmatlarga bulgan baho oshib boradi,
v) aholini sotsial jihatdan himoyalash maksadida ish hakining oshishi, tovarlar bahosining oshishiga olib keladi va yana ish haki oshadi. va h.k. bu zanjir uzluksiz davom kilish mumkin.