O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

 

Kasallik profilaktokasi. 
Buning uchun atrof muhitni toza
saqlash, qattiq sovuq qotishdan saqlanish, zararli odatlarni bartaraf 
etish, tamaki chekmaslik, spirtli ichimliklarni suistemol qilmaslik

---

77 
kerak. Doimiy badantarbiya va sport bilan shug’ullanish,
organizmni chiniqtirish o’tkir bronxitning oldini olishda muhim
omillar hisoblanadi.
Surunkali bronxit 
Surunkali bronxit (SB)- bu bronxlar shilliq qavatining surunkali 
diffuz yallig’lanish kasalligi bo’lib, bronxlarda shilliqli suyuqlikni 
gipersekretsiyasi va uning drenaj (mukotsiliar kliriens) funksiyasi 
buzilishi bilan kechadi. Butunjahon Sog’liqni Saqlash tashkiloti (BSST) 
tavsiyasiga binoan bеmorda so’nggi 2 yilning har birida kamida 3 oy 
produktiv yo’tal kuzatilsa, unda bu holat SB dеb tan olinadi. SB ning 
tarqalishi 5% dan 17-20%. Hozirgi vaqtda bu kasalliklar yanada 
ko’paymoqda, bunga sabab ekologiyani buzilishidir, sanoat va har xil 
turdagi yoqilg’i maxsulotlari va gazlari bilan atmosfera havosining 
ifloslanishi, chekuvchilar sonini ko’payishidir.
Etiologik omillar 2 gruhga bo’linadi.
Infektsion va noinfektsion 
omillar. Infektsion omillarga-bakteriyalar, viruslar, surunkali infeksiya 
o’choqlari, zambrug’lar va h.k. lar kiradi. Ikkinchi gruppaga-kislota va 
ishqorlar bug’lari, ionlovchi radiatsiya, sistemali kasalliklar, og’ir 
buyrak yetishmovchiligi, qandli diabet, o’tkir bronxitni yaxsi 
davolanmasligi tufayli va h. k. kiradi. Shular bilan birga risk omillari 
ham mavjud. Bu omillarga-chekish (chekuvchilar orasida surunkali 
bronxit 2-5 marta ko’p uchraydi), ishlab chiqarishdagi zararli omillar 
(paxta, un, ko’mir, tsement changlari, amiak, ishqorlar, kislotalar 
bug’lari ), ish o’rnida havo namligining baland va sovuq bo’lishi, 
atmosfera havosining ifloslanishi (oltingugurt oksidlari, neft, tabiiy gaz 
va ko’mirning chala yongan maxsulotlari va b.).
Kasallik kelib chiqishiga ko’maklashuvchi omillar ham mavjud. 
Tez-tez va qayta yuqori nafas yo’llari shamollashi, gripp, o’tkir bronxit, 
pnevmoniya, surunkali burun, tanglay va boshqa infeksiya o’choqlari, 
irsiy moyillik, organizmni immun tizimini sustligi, immun tanqis 
holatlar kasallik kelib chiqishida o’rni bor.
Patogenez.
Uzoq muddatda tashqi noxush holatlar va etiologik 
omillarning ta’siri bronxlar shilliq qavatini strukturasini o’zgartiradi, 
semiz hujayralardan biologik faol moddalar ajralib chiqadi, bronx shilliq 
qavati kapilyarlari o’tkazuvchanligini oshiradi, bronxlar devorida 
qadoqsimon hujayralardan ko’p miqdorda shilliqli suyuqlik ajraladi, 

---

78