O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Patologik kuchayishi-
nafas olish va chiqarish fazalarida yoki faqat 
nafas chiqarish fazasida vujudga keladi. Nafas chiqarishni kuchayishi 
mayda kalibrli bronxlarni torayishi (bronxlar devori shishi yallig’lanish 
natijasida, bronxospazm) tufayli yuzaga keladi. Bu holatda nafas 
chiqarishi kuchli va davomli bo’ladi. Alveolyar nafasning nafas olish va 
nafas chiqarishda kuchayishi qattiq (dag’al) nafas deb yuritiladi. Bu 
turdagi nafas bronxlar devori shishi yallig’lanish natijasida, 
bronxospazmda, bronxitlarda vujudga keladi. Dag’al alveolyar nafas - 
nafas olish va ko’proq nafas chiqarish fazasini uzayganligi bilan 
xaraktеrlanadi, asosan o’tkir va surunkali bronxit, bronxial astmada 
eshitiladi. Kuchaygan alveolyar nafas o’pkadagi patologik o’choq 
yaqinida eshitilishi mumkin.
Alveolyar nafasning quyidagi
turlari tafovut qilinadi: Bolalarda 
alveolyar nafas kuchaygan bo’ladi. Chunki ularda ko’krak qafasi yupqa 
va alvеolalar dеvorining elastikligi va tеbranish qobiliyati yuqori. 
Bunday nafas pueriyl nafas dеyiladi va fiziologik hisoblanadi. 
Sakkadirlangan nafas
– nafas olish fazasi uzuq-uzuq. Bu turdagi 
nafas 
shovqini 
qovurg’alar 
shikastlanganda, 
nafas 
muskullari 
yallig’langanda, sovuq xonada auskultatsiya qilinganda kuzatiladi. Nafas 
olishda ishtirok etuvcha mushaklarni innervatsiya qiluvchi nervlar 
falajida yuzaga keladi. 
 
Patologik 
holatda 
susayishi-
bronxial 
astmada, 
o’pka 
emfizemasida, atelektazida, krupoz pnevmoniyaning boshlang’ich 
bosqichida, bunda alveolalar devori qalinlashadi, o’pkaning surunkali 
obstruktiv kasalliklari emfizematoz tipida,bronxlar obstruktsiyasida, 
ko’krak qafasi mushaklari mioziti, nervlari nevralgiyasi, qovurg’alar 
sinishida kuzatiladi. Shuningdek alveolyar nafasning hosil bo’lish 
joyidan ko’krak qafasiga uzatilishi buzilishida-plevra varaqalari 
qalinlashsa, plevra bo’shlig’ida havo yoki suyuqlik yug’ilishida 
kuzatiladi. 
A
lveolyar 
nafasning susayishi plеvra varaqalarining bitishida 
kuzatiladi, katta bronxlar bo’shlig’i to’liq bеrkilganda (obturatsiyali 
atеlеktaz) da ham shu sohalarda 
alveolyar
nafas susayadi. Susaygan 
alveolyar 
nafas-nafas olish va chiqarish fazalari qisqarishi bilan 
xaraktеrlanadi.