O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Laborator o’zgarishlar. 
Qоn surtmаlаridа esа nоrmоtsitоz, 
nоrmaxrоmiya kuzаtilаdi. Kаsаllik lеykоpеniya bilаn kеchаdi vа 
оrgаnizmning o’zini turli biоlоgik оmillаrdаn himоya qilish qоbiliyati 
pаsаyadi. Bu аnеmiyaning o’zigа хоs ko’rinishlаridаn biri trоmbоtsitlаr 
sоnining kаm bo’lishi vа shu tufаyli qоn ivishining buzilishi, qоn 
kеtishidir. Suyak ko’migi punktsiya qilinganida yadro saqlovchi 
hujayralarni kamayishi, eritroid, myeloid, megakariotsitar hujayra 
rivojlanishini tormozlanishi kuzatiladi. Bu tur anemiyada suyak ko’migi 
butunlay yog’ hujayralar bilan almashadi. 

---

501 
Davolash.
Qon 
quyiladi. 
Anabolik 
garmonlar 
(eritropoez 
kuchayadi). Glyukokortikoid garmonlar. Splenektomiya. Gemostatik 
terapiya. Vitaminlar. Antibiotiklar tavsiya qilinadi. 
Prognoz.
Bemorlarni yaxshilab davolasa suyak ko’migi 
transplantatsiya qilinsa biroz hayotini cho’zish mumkin. 

O’roqsimon hujayrali anemiya
Ushbu kasallikka to’xtalishdan oldin Hb ni tuzilishiga to’xtalib 
o’tamiz. Gemoglobin - eritrotsit tarkibibdagi oqsil, nafas olishda ishtirok 
etadi va gem (3,8%) hamda globin (96,2%) dan tashkil topgan bo’lib, 
kislorod transportirovkasida oxigemoglobin (Нb02) shaklida ishtirok 
etadi. Gemoglobin qon bilan o’pkada kelgandan so’ng karbonad 
angidridni (HbCO2) o’rniga kislorodni biriktirib (Нb02) oladi va 
to’qimalarga tashiydi. Hb ni 5 xil turi mavjud; odatdagi (meyordagi) Hb, 
embrional Hb, fetal HbF bolalarda homiladorlik davrida sintezlanadi va 
bola tug’ilgandan so’ng kamayib ketadi (<0,5% bolalar va kattalarda) va 
gemoglobinopatiyalarda, gipoplastik hamda pernitsioz anemiyalarda 
ko’payadi, 2 ta definitiv tipi (HbA, HbA2) tafovut qilinadi. Hb tetramer 
bo’lib, 2 ta α-globin zanjiri 141 aminokislotadan tashkil topgan va 2 ta 
boshqa turdagi β - globin zanjiri 146 aminokislotadan tashkil topgan (Нb 
Gower-1 2S -va E-zanjir saqlaydi, embrional Hb ni asosiy komponenti 
va homilada suv ko’payishida (vodyankasida) kamayib ketadi, homilani 
3 chi oyida HbF ga almashinadi).
O’roqsimon hujayrali anemiya asosan kislorodni portsial bosimi 
past bo’lgan hududlarda ko’proq uchraydi (qirlarda , tog’ yon 
bag’irlarida yashovchilarda). НbS (* 141900-0038) – animal Нb bunda β 
zanjirning 6-holatida lizin ba’zanda valin aminokislotasi glutamin 
aminokislotasiga almashinadi va HbS (* 141900) sintezlanadi. HbS 
polimerlanish xususiyatiga ega bo’ladi, chunki ushbu Hb da taktoid iplar 
paydo bo’lib, eritrotsit membranasini tortadi. Bu o’zgarish eritrotsitlar 
membranasini o’zgartiradi, tortadi natijada o’roqsimon hujayrali 
eritrotsitlar shakllanadi. Bu eritrotsitlarni funktsional va elastik 
imkoniyatlarini cheklab qo’yadi. Bu turdagi eritrotsitlar umri qisqa 
bo’ladi, taloqda ushlanib qolinib parchalanadi. Ba’zan kam holatlarda 
kapilyarlarda tiqilib qolib trombozlarga, nekrozlarga olib keladi, 
adabiyotlarda yozilishicha o’pka, jigar va boshqa a’zolar kapilyarlariga 
tiqilib qolib bu organlarda tromboz, abtseslarga olib kelgan halatlar ham 
mavjud. Anamal Hb larda (НbМ *142300 va b.q.) 1 ta aminokislotani 

---

502 
almashinishi 
metgemoglobin 
reduktaza meyorda bo’lsa ham, 
metgemoglobin hosil bo’lishiga olib keladi.