O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
 

---

494 
 
 
18-BOB. DAVLAT BYUDJETINING AHOLINI IJTIMOIY 
QO„LLAB-QUVVATLASH XARAJATLARI
18.1. Aholini ijtimoiy himoya qilishning davlat
tomonidan kafolatlanganligi
O‗zbekistonda ―Islohot – islohot uchun emas, inson 
manfaatlari uchun‖ tamoyili e‘lon qilingan va sobitqadamlik 
bilan amaliyotga joriy etilmoqda. Shu maqsadda fuqarolarni 
ijtimoiy muhofaza qilish, jamiyatning himoyaga muhtoj 
qatlamlari, ko‗p bolali oilalar, yetim bolalar va ota-ona 
qaramog‗idan mahrum bo‗lgan bolalar, imkoniyati cheklangan 
shaxslarni qo‗llab-quvvatlash bo‗yicha izchil va manzilli davlat 
siyosatini amalga oshirish masalalariga alohida e‘tibor 
qaratilmoqda. Fuqarolarni ijtimoiy muhofaza qilishning yangi 
tizimini shakllantirish, nogironligi bo‗lgan shaxslarga tibbiy 
xizmat ko‗rsatish va ularni reabilitatsiya qilish darajasini 
oshirishga, jamiyatning ehtiyojmand qatlamlarini davlat 
tomonidan maqsadli qo‗llab-quvvatlash, ularga ixtisoslash-
tirilgan, yuqori texnologiyali tibbiy yordam ko‗rsatish va 
ijtimoiy xizmatlar sifatini yanada yaxshilashga yo‗naltirilgan 
kompleks ishlar amalga oshirilmoqda. 
Mamlakatimizda 
kuchli 
ijtimoiy 
siyosatni 
amalga 
oshirishda davlat muassasalari bilan birgalikda ―Mahalla‖, 
―Nuroniy‖, ―Sog‗lom avlod uchun‖ jamg‗armalari, O‗zbekiston 
Xotin-qizlar qo‗mitasi va boshqa ko‗plab nodavlat notijorat 
tashkilotlari hamda hukumatga qarashli bo‗lmagan xalqaro 
xayriya fondlari ijtimoiy sheriklik mexanizmlari asosida 
muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. Ular jamiyat va davlatning 
barqaror, izchil rivojlanishi, aholi farovonligini oshirish hamda 
hayot sifatini yaxshilash, oila salomatligini mustahkamlash, 
onalik va bolalikni muhofaza qilish, aholining himoyaga muhtoj 
qatlamlarining 
sifatli 
tibbiy 
xizmatlardan 
foydalanish 

---

495 
imkoniyatlarini kengaytirish, fuqarolar, jumladan, imkoniyati 
cheklangan shaxslarga ijtimoiy xizmat ko‗rsatish tizimini 
yaxshilash, kam ta‘minlangan oilalarni moddiy qo‗llab-
quvvatlashga ko‗maklashmoqda. 
Bu borada oldimizga qo‗yayotgan maqsad – olib 
borilayotgan islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat 
va jamiyatning har tomonlama va jadal rivojlanishini 
ta‘minlash uchun shart-sharoitlar yaratish, mamlakatni 
modernizatsiyalash 
va 
hayotning 
barcha 
sohalarini 
erkinlashtirishdan iborat
232
. Ushbu maqsadga erishish uchun 
O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor 
yo‗nalishi bo‗yicha Harakatlar strategiyasida ―Ijtimoiy sohani 
rivojlantirishning ustuvor yo‗nalishlari‖ deb nomlangan 
to‗rtinchi 
yo‗nalish 
ko‗zda 
tutilgan. 
Ushbu 
yo‗nalish 
―fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish va ularning salomatligini 
saqlash; aholining muhtoj qatlamlariga ko‗rsatiladigan ijtimoiy 

232
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‗zbekiston Respublikasini yanada 

rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar strategiyasi to‗g‗risida‖gi Farmoniga sharh. 
2000-yilning sentabr oyida Nyu-Yorkda, Birlashgan Millatlar Tashkilotining 
qarorgohida insoniyat tarixida dunyo yetakchilarining eng yirik uchrashuvi - mingyillik 
Sammiti bo‗lib o‗tdi. O‗sha muhim burilish yasagan yili Birlashgan Millatlar Tashkilotiga 
a‘zo bo‗lgan 189 ta davlatlar vakillari butun sayyoramiz miqyosida eng dolzarb rivojlanish 
masalalarini muhokama qilish uchun uchrashdilar. Mamlakatlar yanada jadal rivojlanish, 
aholining yanada yuqori turmush darajasi va yangi imkoniyatlarni va‘da qiluvchi rivojlanib 
borayotgan globallashuv jarayonlari tufayli bir-biri bilan har qachongidan samarali aloqalarni 
yo‗lga qo‗ygan edilar.
Biroq turli mamlakatlarda odamlar hayotining sifati tenglashtirib bo‗lmaydigan 
darajada edi. Ayrim mamlakatlar o‗z taraqqiyoti va global hamkorligini rejalashtirib, shu 
yo‗lda dadil odimlayotgan bir paytda qashshoqlik botqog‗iga botgan, tugatib bo‘lmas 
qambag‗allik, mojarolar va atrof-muhit yomonlashayotgan sharoitlarida hayot kechirayotgan 
ko‗pgina boshqa mamlakatlarning kelajagi dargumon edi.
Ushbu muammolarni birgalikda hal qilishga kirishish uchun 2000-yilda mamlakatlar 
yetakchilari Mingyillik Deklaratsiyasini qabul qildilar. Ushbu hujjatda tinchlik va 
xavfsizlikni ta‘minlash, kambag‗allikni qisqartirish, atrof-muhitni yaxshilash va inson 
huquqlarini himoya qilish uchun birgalikdagi ustuvorliklar bayon etilgan. Bu sa‘y-harakatlar 
butun insoniyat kelajagini ta‘minlash hamda uning omon qolishi uchun zarur bo‗lgan muhim 
qadamlar bo‗ldi. Davlatlar yetakchilari inson rivojlanishi barcha mamlakatlar ijtimoiy-
iqtisodiy taraqqiyotga va butun jahon xavfsizligiga erishishning eng asosiy omili, degan 
fikrga yakdillik bilan qo‗shildilar. 2000-yil sentabrda BMT Sammitida qabul qilingan 
Mingyillik Deklaratsiyasi 
―Mingyillik rivojlanish Maqsadlari‖
nomini olgan. 

---

496 
yordam sifatini oshirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy 
hayotdagi maqomini oshirish, sog‗liqni saqlash sohasini isloh 
qilish‖
233
chora-tadbirlarini amalga oshirishni nazarda tutadi. 
O‗zbekiston Respublikasi hukumati mamlakatimizda kam 
ta‘minlangan toifadagi aholi sonini kamaytirish va jamiyatimiz 
hayotida insonparvarlik tamoyillarining yanada rivojlanishiga 
ko‗maklashish maqsadida Mingyillik rivojlanish maqsadlari 
borasida ma‘lum bir majburiyatlarni o‗z zimmasiga olgan.
Mustaqillik yillarida aholi turmush farovonligini oshirish 
quyidagi asosiy yo‗nalishlarda olib borildi: 
18.1-rasm.