O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

Xalqaro amaliyotda dividend to‘lash jarayoni 
sxemasi
Bunda dividendlarni e’lon qilish vaqti aksiyadorlar umumiy 
yig‘ilishi qarori asosida direktorlar kengashi tomonidan dividend 
summasi va to‘lash muddatlari belgilanish vaqtini o‘zida aks 
ettiradi. Eks-dividend yoki reestr yopilish sanasi qaysi sanadagi 
reestr bo‘yicha dividend to‘lanishinishi anglatadi va bu sanada 
odatda, aksiyalar kursi e’lon qilingan dividend miqdoriga kamayadi. 
Registratsiyadan o‘tish sanasiga qadar aksiyadorlar ro‘yxatdan 
o‘tishi lozim bo‘ladi va dividendlarni to‘lash sanasida esa 
registratsiyadan o‘tgan aksiyadorlarga dividend cheklari yuboriladi. 
Milliy amaliyotda esa dividend to‘lash jarayoni quyidagi ketma-
ketlik asosida tashkil etiladi (16.3-rasm). 
15 yanvar, 
Payshanba 
Dividendlarni 
e’lon
 
qilish vaqti 
28 yanvar, 
Chorshanba 
Eks-dividend yoki 
reestr yopilish 
sanasi 
30 yanvar, Juma 
Aksiyadorlar 
registratsiyadan 
o‘tish sanasi 
16 fevral, 
Dushanba 
Dividendlarni 
to‘lash sanasi

---

352 
16.3-rasm.
 “Xorazm shakar” qo‘shma korxonasi aksiyadorlik 
jamiyati misolida dividend to‘lash jarayoni bosqichlari 
Bunda reestr aksiyadorlar umumiy yig‘ilishidan uch ish kuni 
oldin tuziladi va aynan shu reestrga kiritilgan aksiyadorlarga 
dividend to‘lanishi milliy qonunchilikda belgilab qo‘yilgan. Dividend 
to‘lash to‘g‘risidagi umumiy yig‘ilish qarori qabul qilinishi dividend 
e’lon qilinganligini anglatadi va qarorda dividend to‘lashning 
boshlanish va tugallanish sanalarini belgilash shart. Fikrimizcha, 
dividend to‘lash jarayonini ketma-ketligini xalqaro tajaribaga 
uyg‘unlashtirish lozim. 
AJlari 
to‘lanadigan 
dividendlar 
miqdori 
to‘g‘risidagi 
ma’lumotlarni Qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish va 
muvofiqlashtirish markazi va jamiyatning rasmiy vebsaytlarida 
qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda 16-muhim fakt sifatida 
e’lon qilib boradi. Quyida 2014-2015-yillarda Qimmatli qog‘ozlar 
bozorini rivojlantirish va muvofiqlashtirish markazi veb-saytida 
e’lon qilingan AJlari dividend to‘lovlari tahlilini tarmoqlar kesimida 
keltirib o‘tamiz.
16.4-rasm.