O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

–
 
boshqaruv uslubi. 
Mazkur omillar har bir korxonaning o‘ziga xos xususiyatlariga 
qarab yaxlit tizimni tashkil etadi. Personalni samarali boshqarish ana shu 
omillarni bilish va shu orqali korxonadagi tabiiy jarayonlarni rivojlan-
tirishga, xodimlar salohiyatini korxona maqsadlariga yo‘naltirishga 
bog‘liqdir. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida personalni boshqarish vazifalariga 
ikkinchi darajali masala sifatida qarash barham topdi. Hozirgi vaqtda 
har bir xo‘jalik rahbari bu vazifalarni hal etishdan manfaatdordir. 
Shu bilan birga bozor iqtisodiyoti ma’muriy buyruqbozlik 
tizimidan farqli ravishda personalni boshqarishga yanada qat’iyatliroq 
yondashuvni talab etadi. Bu, eng avvalo, har bir korxona o‘z 
personalining bozor iqtisodiyoti sharoitlarida tavakkalchilik asosida 
faoliyat yuritishlari bilan izohlanadi. Ana shunday vaziyatda personalni 
boshqarish xizmati xodimlarining mulk egalari oldidagi mas’uliyati 
keskin ortadi. 
Raqobatga asoslangan bozor munosabatlariga o‘tish boshqaruv 
tashkiliy 
tuzilmalarini 
takomillashtirishni, 
qat’iy 
ierarxiyaga 
asoslangan 
tarkibiy 
tuzilmalarni 
egiluvchan, 
moslashuvchan, 
tadbirkorlikning muayyan turlariga ixtisoslashgan bo‘linmalarga 
aylantirishni hayotiy zaruratga aylantiradi. 
1.4. Boshqaruv rivojlanishining bosqichlari 
Boshqaruv tarixiga nazar tashlansa, inson faoliyatining bu 
sohasiga oid g‘oyatda muhim muayyan tamoyillari bundan yuzlab, hatto 
minglab yillar ilgari mavjud bo‘lganligini kuzatish mumkin. 
Jumladan, Qadimiy Misrda ehromlarning bunyod etilishi bugungi 
kunda “personalni boshqarish” nomini olgan ushbu faoliyat turini 
rejalashtirilishiga misol bo‘la oladi. Shuni ta’kidlash joizki, ehromlar 
har biri qariyb 2,5 tonna og‘irlikka ega og‘ir toshlardan qad rostlagan. 
Bu toshlar ehromlar barpo etilayotgan joydan ancha olisda 

---

22 
tayyorlangan. Shuning uchun ularni tayyorlash, olib kelish va o‘rnatish 
puxta rejalashtirishni talab etgan. Ayniqsa, ehromlarni barpo qilayotgan, 
asosan qullardan iborat 100 ming kishilik mehnat armiyasini yigirma, 
o‘ttiz yil davomida boshqarib turish oson bo‘lmagan. 
Mehnatni tashkil etishning yuqori samarali usullari qadimgi Rim 
va Sharqda ham mavjud edi. 
O‘zbekiston Respublikasi mustaqil taraqqiyot yo‘liga o‘tib, nafaqat 
iqtisodiy, balki madaniy va ma’naviy yuksalish jarayoniga dadil kirib 
bormoqda. 
Ayniqsa, 
buyuk 
Amir 
Temurning 
davlatni 
boshqarish, 
bunyodkorlik, harbiy va boshqa sohalardagi tashkilotchilik usullari juda 
katta ahamiyatga egadir. 
Amir Temurning daho darajasidagi sarkarda bo‘lganini butun 
dunyo tan oladi, Sohibqiron Amir Temur asos solgan markazlashgan 
buyuk saltanatni idora etish tartibi o‘z davrida boshqaruv namunasi deb 
hisoblanadi. Buyuk Amir Temur hokimi mutlaq bo‘lgan, ijroiya 
hokimiyatni devonbegi – bosh vazir boshliq 7 vazirlikdan iborat arkoni 
davlat –