O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Ma'lumotlar  banki  –  bu  o’zaro  bog’langan  ma’lumotlar  bazasi  bo’lib,  

bo’lib,  dasturiy  va  texnik  ta’minot  yordamida  ma’lumotlarni  saqlash,  to'plash, 

yangilash, qidirish va  uzatish imkonini beradigan avtomatlashtgirilgan tizimdir.  

Ma'lumotlar  bankining  asosiy  elementlari  -  bu    ma'lumotlar  bazasi  va 

ma'lumotlar  bazasi  boshqaruv  tizimi  deb  nomlangan  dasturiy  mahsulot 

hisoblanadi.  

---

72 

 

Ma'lumotlar  bazasini  tashkil  kilishdagi  quyidagi  asosiy  talablarga  javob 

berishi lozim: 

 Oddiyligi:  Foydalanuvchilar  o`z ixtiyorida qanday ma'lumotlar  borligini 

juda oson tanib va tushunishi mumkin. 

Unumdorligi:  Qaysi  ma'lumotlardan  foydalanish  talab  qilinsa,  bu  ma'lumotlarga 

quyiladigan talablar shunday tszliklar bilan ta'minlanadi.  

Tayyorligi:  Foydalanuvchi  xar  doim  tеz  ma'lumot  oladi  kachon  bu  parsa  unga  zarur 

bo’lsa.  Asosiy talablarni amalga oshirishda  yordam qiladigan kushimcha  talablar Kirishga talab 

qilinadigan tеzlikni ta'minlash. 

Kirish  mеxanizmi  va  adrеsatsiya  usullari  ma'lumotlarni  olishda  shunday  tеzlikni 

ta'minlaydiki, kachonki foydalanuvchining talabiga olgan javobi uni konnktirsa.  

Ma'lumotlar  butunligining  nazorati.  Kaеrda  mumkin  bo’lsa  ma'lumotlarda  xatolik  topish 

maqsadida  nazoratni  amalga  oshirmok  lozim  va  ma'lumotlarning  kiymatlarini  ruxsat  bеradigan 

diapozonda tеkshiruvlari bajarilishi kеrak. 

O`zgarishlardan  kеyingi  qayta  tiklanish.  Tranzaktsiyami  yo’qotishsiz  avtomatik  qayta 

tiklanish. 

Ma’lumotlar bazasini tashkil qilish, ularga qo’shimcha ma'lumotlarni kiritish 

va  mavjud  MBdan  foydalanish  uchun  maxsus  MBlar  bilan  ishlaydigan  dasturlar 

zarur  bo’ladi.  Bunday  dasturlar  majmuini  ko’pchilik  adabiyotlarda    ma'lumotlar 

bazasini boshqarish tizimi (MBBT) deb yuritiladi. Aniqrok qilib aytganda,