O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

3.1.4. –rasm. Integrallashgan ma’lumotlar sxemasi 

Biznes jarayonlar 

 

                          ...                                     ...      

Portal 

Portletт 

Portletт 

Portletт 

P

o

rt

le

t 

 

Приложе

ния 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ma’lumotlarni integrallash shabloni  

Meynfreym 

ma’lumotlari 

manbai 

 

 

 

 

---

168 

 

 

Jismoniy,  dasturiy  va  foydalanuvchi  interfeyslari  darajasidagi    integratsiya.  

Integratsiyaning  bu  turi  “lokustli  integratsiya”ning  ko‘rinishlaridan  biri  sifatida  turli 

ishlab  chiqaruvchi  tomonidan  turli  vaqtda  yozilgan  chala    dasturiy  ilovalarni 

birlashtirishga, o‘xshash bir butunlikka keltirishga harakat qilinganda boshlandi.  Dastur 

“har  bir  kishi  har  bir  kishi  bilan”  tamoyiliga  bo‘yicha  birlashtirildi,  natijada  esa, 

ularning  o‘zaro  munosabati  murakkablashdi  va  ko‘plab  muammolar  tug‘ildi.  

Bundan  tashqari,  eski  dasturiy  ta’minot  (Legacy  Software)  va  o‘rnatilgan 

(Embedded System) tizimdan foydalanish yanada murakkablashdi.  

Bunday  yondashuv  oz  sonli  dastur  uchun  yaxshi.  Dasturlarning  soni  ko‘p 

bo‘lganida  u deyarli ishlamaydi va to‘plangan ma’lumotlarga yangi so‘rovlarni yaratish 

imkonini  bermaydi,  ya’ni  bunday  holda  ma’lumotlar  birlashuvidan  sezilarli  daromad 

yo‘q. 

Hozirgi  vaqtda  interfeys  darajasidagi  integratsiya  muammosi  ochiq 

interfeyslar  bilan  standart  dasturiy  ilovalar  tomonidan  amalga  oshirilgan  axborot 

tizimi  ostidan  foydalanish  asosida  hal  etiladi  (Open  Application  Programming 

Interface).  Birlashtirilgan  interfeyslar,  masalan,  POSIX    xalqaro  standartlar  oilasi 

asosida  ishlab  chiqilgan,  bunday  holatda  ko‘pincha  quyidagi  algoritm  qo‘llanadi: 

ma’lumotlarni  qayta  ishlash  qatlamini  unga  bog‘liq  vizualizatsiya  shaklidan 

ajratadi  va  amaliy  funksiyalarga  yaxshi  hujjatlashtirilgan  dasturiy  interfeys 

ko‘rinishida  dasturiy  kirishni  rasmiylashtirib,  uchinchi  avlod  tillaridan  (3GL) 

birida amaliy biznes mantig‘ini tatbiq  etadi  (3.1.5-rasm). 

Funksional-amaliy va tashkiliy darajadagi integratsiya. Integratsiyaning bu turi 

oqimlarni  qayta  taqsimlash  bilan  makrofunksiyalarda  bir  xil  turdagi    o‘xshash 

funksiyalar  qatorini  birlashtirishni  taklif  etadi;  ma’lumotlar  va  boshqaruv, 

shuningdek,  amalga  oshirish  resurslari  va  mexanizmlari.  Bu  ko‘pincha  tashkiliy 

tuzilmalarni,  biznes  jarayonlarni  va  mos  ravishda  ularning  axborot  va  hujjatlar 

bilan  ta’minlanish  sxemasini  qayta  tuzishni  talab  etadi.    Bunday  integratsiyaning 

foydasi  ham  aniq  –  jarayonlar    yanada  oshkora, boshqariladigan  va  kam  xarajatli 

bo‘ladi.  Bundan  tashqari,  xizmat  ko‘rsatiladigan  shaxslar,  hujjatlarni 

---

169 

 

shakllantirishda  xatolar  soni  va  hokazolar  kamayadi.  Biroq,  bunday  turdagi 

integratsiya  jarayonlar  tarmog‘ini  sezilarli  darajada  qayta  qurish  va  to‘liq  qayta 

tiklashni  talab  etadi,  bu  esa  yirik  xavflar  bilan  bog‘liq.    Ko‘pincha  bunday 

integratsiya  korxona  biznes  jarayonlarni  talab  etiladigan  s tandart  darajasiga  olib 

chiqish  zarurligi  yoki  ustuvorliklar  o‘zgarishi  munosabati  bilan  faoliyatini  qayta 

qurish,  boshqa  mamlakatlarda  filiallarni  ochish,  bozorning  yangi  bo‘g‘imlarini 

o‘zlashtirish  va  hokazolarda  qo‘llash  uchun  ma’lum  qaror  asosida  KISni  joriy 

etishga tayyorlangan holatlarida olib boriladi.